Hoger beroep kort geding Arbeidsrecht

De kantonrechter heeft in haar vonnis de door Sky gebruikte projectclausule toelaatbaar geoordeeld en tot uitgangspunt genomen dat dientengevolge de arbeidsovereenkomsten tussen partijen per 1 juli 2016 rechtsgeldig geëindigd zijn. Tegen deze beslissing en de daaraan ten grondslag gelegde motivering komen appellanten met hun grieven op. Deze grieven lenen zich voor gezamenlijke behandeling omdat van het hof een integrale herbeoordeling van de tussen partijen vaststaande feiten wordt verlangd.

Het hof komt tot het oordeel dat de gebruikte projectclausule in de omstandigheden van het onderhavige geval niet past in het gesloten stelsel van het ontslagrecht. Daartoe is het volgende van belang.

Het hof stelt allereerst vast dat de formulering van de projectclausule niet duidelijk maakt dat deze slechts in werking zou treden indien het stopzetten van de musical onontkoombaar, in de zin van de enig denkbare optie, is. Er kunnen immers vele redenen zijn om een productie stop te zetten, dan wel voort te zetten. Bij de ruime interpretatievrijheid die Sky zich met de gekozen formulering heeft toegemeten past deze clausule niet in het systeem van het ontslagrecht, dat immers de preventieve toetsing (door UWV of rechter) van een ontslaggrond tot uitgangspunt heeft, behoudens hier niet aan de orde zijnde uitzonderingen (waaronder ontslag op grond van een dringende reden).

Door Sky is ter terechtzitting in hoger beroep toegelicht dat zij in mei 2016 voor de keuze stond om volgens diverse, door haar uitgewerkte scenario’s al dan niet door te gaan met de exploitatie van de musical Sky. Deze scenario’s (kort samengevat te onderscheiden in ‘meteen stoppen’, ‘nog even doorgaan’ en ‘over de zomer heen tillen’) zijn doorgerekend en besproken met de eigenaren/financiers. De beslissing om per 1 juli 2016 met de musical te stoppen was derhalve een keuze, waar andere beslissingen ook tot de mogelijkheden behoorden. Het moge zo zijn dat met de gemaakte keuze (stoppen op termijn van ruim 1 maand) rekening is gehouden met de belangen van de werknemers, doch dat doet aan het subjectieve karakter van de gemaakte keuze niet af. Integendeel, deze keuze onderstreept juist dat subjectieve karakter.

Het bestaan van diverse keuzemogelijkheden om de voorwaarde (‘de projectclausule’) wel of niet in vervulling te laten gaan - en daarmee het bestaan van een eigen, subjectieve, waardering van de omstandigheden door Sky - verdraagt zich niet met het stelsel van het ontslagrecht. Met die vervulling wordt immers de preventieve ontslagtoets ontgaan, hetgeen zich niet verdraagt met een door Sky als werkgeefster gemaakte afweging van bedrijfseconomische belangen (zoals verplichtingen jegens werknemers en leveranciers, reputatieschade, etc.). Een dergelijke keuze dient – behoudens tussen partijen ten aanzien van de beëindiging bestaande overeenstemming, welke in casu echter ontbreekt – binnen het systeem van het ontslagrecht getoetst te worden door UWV, dan wel – na een weigering door UWV van de gevraagde toestemming – door de rechter. In feite is de situatie waarin Sky zich ten tijde van de genomen beslissing bevond niet anders dan die van elke onderneming die op grond van – door UWV en nadien eventueel de rechter te beoordelen – feiten en omstandigheden om bedrijfseconomische redenen haar personeelsbestand wil reduceren. Het tempo en de mate van reductie zijn daarbij door Sky als werkgeefster bepaald en niet louter afhankelijk geweest of gesteld van externe factoren. Daarbij is ook van betekenis dat voor werknemers niet vooraf kenbaar was op basis van welke externe factoren de productie zou stoppen. Dit brengt mee dat de grieven van werknemers tegen de andersluidende beoordeling van de projectclausule door de kantonrechter slagen. De overweging van de kantonrechter dat Sky in feite een aanzeg- of opzegtermijn heeft gebruikt, miskent dat inwerkingtreding van een voorwaarde als de projectclausule een keuzemogelijkheid voor de werkgever dient uit te sluiten, alsmede dat voor opzegging om bedrijfseconomische redenen toestemming van UWV vereist is. Om vorenstaande redenen is voldoende aannemelijk dat de bodemrechter tot het oordeel zal komen dat de projectclausule onder de gegeven omstandigheden niet past in het gesloten systeem van het ontslagrecht en om die reden niet toelaatbaar is, althans niet tot de daaraan door Sky verbonden gevolgen kan leiden. Daarom zal er van uit worden gegaan dat de arbeidsovereenkomsten tussen partijen niet door het ‘inroepen’ van de projectclausule zijn geëindigd.

Nu de grieven van werknemers tegen de beoordeling van de toelaatbaarheid van de projectclausule slagen, zijn de loonvorderingen c.a. in beginsel toewijsbaar doch dient nog wel het (subsidiaire) beroep van Sky op matiging van de loonvorderingen van werknemers te worden beoordeeld. Andere voor de beslissing relevante verweren heeft Sky niet gevoerd, ook niet in eerste aanleg.

Door Sky is gewezen op de verhouding tussen de gewerkte periode (vijf maanden) en de resterende periode waarop de loonvorderingen betrekking hebben (drie, respectievelijk zeven maanden). Uitgangspunt bij de beoordeling van deze loonvorderingen is dat deze slechts voor matiging in aanmerking komen indien onverkorte toewijzing naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn. Naar het oordeel van het hof is dat in casu niet het geval. Aangezien Sky, zoals zij ter terechtzitting in hoger beroep daarnaar gevraagd heeft verklaard, er bewust voor gekozen heeft om af te zien van opname van een tussentijdse opzegbepaling in de arbeidsovereenkomsten, heeft zij daarmee een rechtszekerheid beoogd die in beginsel twee kanten uit werkt, zoals ook tot uitdrukking wordt gebracht in het wettelijk stelsel (artikel 7:667 lid 3 BW). Er is onvoldoende grond om de met de overeenkomst beoogde rechtszekerheid (het beoogde ‘uitdienen’ van de gehele periode tegenover de baanzekerheid voor deze periode) aan te tasten nu enerzijds de periode waarover de loonbetaling zich uitstrekt relatief beperkt is en anderzijds het resultaat voortvloeit uit en samenhangt met het door Sky gekozen, althans voor haar rekening komende ondernemersrisico.

De overige stellingen van partijen behoeven geen verdere bespreking aangezien zij niet tot een andere beoordeling kunnen leiden. Hetgeen waartoe Sky veroordeeld wordt zal hebben te gelden als voorschot op hetgeen door de bodemrechter wordt toegewezen.

Het vonnis waarvan beroep zal worden vernietigd. Sky zal als de in overwegende mate in het ongelijk gestelde partij in de kosten van beide instanties worden veroordeeld.