Eerste aanleg - meervoudig Belastingrecht

Belanghebbende heeft de omzetbelasting (voorbelasting) teruggevraagd die aan haar in rekening is gebracht ter zake van de bouw van een zogeheten bijna-thuis-huis. In geschil is of de toekomstige terbeschikkingstelling van gastenkamers naar het verlaagde tarief is belast met omzetbelasting zodat daarom de in rekening gebrachte voorbelasting aftrekbaar is (standpunt belanghebbende) of dat die prestatie is vrijgesteld en geen recht bestaat op aftrek van voorbelasting (standpunt inspecteur). In de kern gaat dit geschil over de vraag of de toekomstige terbeschikkingstelling van gastenkamers valt onder de vrijstelling van artikel 11, eerste lid, letter c of artikel 11, eerste lid, letter g, of artikel 11, eerste lid, letter f, van de Wet op de omzetbelasting 1968 (Wet OB) (standpunt inspecteur) of onder de uitzondering op de vrijstelling van artikel 11, eerste lid, letter b, ten tweede, van de Wet OB (standpunt belanghebbende).

Uit jurisprudentie van het Hof van Justitie (HvJ) volgt dat het wezenlijke kenmerk van het begrip “verhuur van onroerende goederen” bestaat uit het aan de contractant voor een overeengekomen tijdsduur tegen vergoeding het recht te verlenen om een onroerend goed te gebruiken als ware hij de eigenaar ervan en om ieder ander van het genot van dat recht uit te sluiten. Bij de beoordeling of een bepaalde overeenkomst beantwoordt aan deze definitie, moet rekening worden gehouden met alle eigenschappen van de handeling en met de omstandigheden ervan. Hierbij is de objectieve aard van de betrokken handeling beslissend, ongeacht hoe deze door de partijen wordt voorgesteld.

Het is aan de rechtbank om aan de hand van de feiten en omstandigheden de wezenlijke kenmerken van de betrokken handeling vast te stellen en deze handeling te kwalificeren voor de omzetbelasting.

Op de zitting is namens belanghebbende aangegeven dat het doel van het hospice is de zorg voor de gasten in hun laatste levensfase te ondersteunen en de zorgtaken van de naaste familie te verlichten zodat zij tijd hebben om afscheid te nemen. Dit doel kan belanghebbende alleen bereiken door diverse vormen van zorg, zoals persoonlijke verzorging, emotionele ondersteuning, praktische zorg en palliatieve zorg, te (doen) verlenen. Om deze zorg te kunnen verlenen, werkt belanghebbende met verschillende partijen samen. Deze samenwerking wordt door belanghebbende gecoördineerd. Een deel van de (niet-medische) zorg zal worden verleend door vrijwilligers die daarvoor een basistraining zullen volgen. Het coördineren van de diverse zorgbehoeften (waaronder begrepen het onderhouden van de samenwerking en afstemming met het zorgteam die de (para)medische zorg zal verlenen) en de verlening van zorg en werkzaamheden door de vrijwilligers zijn geen diensten die een verhuurder van (gasten)kamers normaal gesproken aanbiedt. Het zijn activiteiten die essentieel zijn voor het specifieke gebruik van het hospice. De exploitatie van een hospice zoals dat van belanghebbende bestaat dus uit meer dan het tijdelijk verhuren van gastenkamers aan haar gasten. Voor de gasten van belanghebbende, terminale patiënten met een levensverwachting van maximaal drie maanden, is het tijdelijk huren van een kamer in het hospice ook geen doel op zich. Het gaat de gasten om een verblijf in een hospice waarvan zij weten dat daar aan hen de benodigde zorg kan worden verleend en waar ontzorging plaatsvindt op praktisch vlak, zodat de laatste levensfase zo comfortabel mogelijk kan verlopen en het afscheid nemen voorop kan staan. Het is niet aannemelijk dat een consument die tijdelijk onderdak en maaltijden nodig heeft, zou willen kiezen voor een verblijf in het hospice. Dat belanghebbende wel de voorwaarde stelt dat kort gezegd gasten terminaal ziek zijn en de verwachte duur van het verblijf daarom maximaal drie maanden zal zijn, is alleen onvoldoende om te oordelen dat sprake is van short stay verhuur. Het hospice is specifiek gericht op de geestelijke en lichamelijke verzorging en de ontzorging van terminale patiënten die op steun, zorg en verzorging door anderen zijn aangewezen en biedt in dat kader diensten aan de gasten aan. De terbeschikkingstelling van een kamer is een onderdeel van de door belanghebbende verrichte prestatie en niet het wezenlijke kenmerk daarvan. De wezenlijke kenmerken van de door belanghebbende verrichte prestatie bestaan uit het verlenen van zorg aan de gasten in bredere zin zoals emotionele ondersteuning door vrijwilligers en het coördineren van de aan de gasten door derden te verlenen zorg in combinatie met tijdelijke huisvesting.

Gelet op het voorgaande, is de prestatie die belanghebbende verricht, naar het oordeel van de rechtbank, niet aan te merken als short stay verhuur.

De vervolgvraag is of de prestatie valt onder één van de vrijstellingen van artikel 11 van de Wet OB. Volgens vaste jurisprudentie moeten vrijstellingen voor de omzetbelasting beperkt worden uitgelegd, omdat het uitzonderingen betreft op de hoofdregel dat prestaties belast zijn.

De vrijstelling van artikel 11, eerste lid, letter c, van de Wet OB, waarop de inspecteur zich beroept in deze procedure, betreft het verzorgen en het verplegen van in een inrichting opgenomen personen, alsmede de handelingen die daarmee nauw samenhangen, waaronder begrepen het verstrekken van spijzen en dranken, geneesmiddelen en verbandmiddelen aan die personen. Deze vrijstelling dient uitgelegd te worden conform de btw-richtlijn. Op grond van artikel 132, eerste lid, letter b, van de btw-richtlijn is vrijgesteld de ziekenhuisverpleging en de medische verzorging, alsmede de handelingen die daarmee nauw samenhangen, door publiekrechtelijke lichamen of, onder sociale voorwaarden die vergelijkbaar zijn met die welke gelden voor genoemde lichamen, door ziekenhuizen, centra voor medische verzorging en diagnose en andere naar behoren erkende inrichtingen van dezelfde aard. De inspecteur heeft ter zitting gesteld dat belanghebbende zelf geen medische zorg verricht, maar dat zij wel zorg verricht bestaande uit het ontzorgen van en het verlenen van geestelijke bijstand aan de gasten en hun naasten. Nu vaststaat dat belanghebbende zelf geen medische prestaties verricht, vallen de door haar verrichte prestaties mede gelet op de bepaling in de btw-richtlijn niet onder de vrijstelling van artikel 11, eerste lid, letter c, van de Wet OB.

Indien de gast beschikt over een indicatie als bedoeld in artikel 3.1.1, lid 1, onder a, b of c, van de Wet langdurige zorg (wlz), kwalificeert de prestatie van belanghebbende naar het oordeel van de rechtbank als een prestatie die is vrijgesteld op grond van artikel 11, lid 1, onderdeel g, onder 2, van de Wet OB. In voormeld artikel is vrijgesteld van omzetbelasting de verblijfszorg, bedoeld in artikel 3.1.1, lid 1, onder a, en de zorg bedoeld in artikel 3.1.1, lid 1, onder b en c, van de wlz, alsmede huishoudelijke hulp, voor zover die zorg niet gepaard gaat met verblijf in een instelling en plaatsvindt aan personen ten behoeve van wie in een indicatiebesluit op grond van de wlz is vastgesteld dat ze op de in die onderdelen bedoelde zorg zijn aangewezen.

De in voormelde artikelen bedoelde zorg omvat onder meer het verstrekken van eten en drinken en persoonlijke verzorging en begeleiding. Persoonlijke verzorging zoals bedoeld in de wlz omvat het ondersteunen of overnemen van zelfzorg bij mensen met een aandoening of beperking en is gericht op het opheffen van het tekort aan zelfredzaamheid van een persoon. Begeleiding in de wlz omvat recreatieve of sociaal-culturele activiteiten waaraan de mensen in de wlz een bepaalde mate van structuur overhouden en bijdragen aan een verhoging van de kwaliteit van leven. Naar het oordeel van de rechtbank kwalificeren de diensten die belanghebbende middels de vrijwilligers en de coördinatoren zal leveren aan de gasten als zorg.

Tussen partijen is verder niet in geschil dat geen sprake is van verblijf in een instelling zoals bedoeld in de wlz zodat ook is voldaan aan die voorwaarde. Belanghebbende heeft ten aanzien van de laatste voorwaarde aangevoerd dat zij niet weet of de gasten over een indicatiebesluit op grond van de wlz zullen beschikken en daar niet naar zal vragen. Dit sluit echter niet uit dat de gasten beschikken over een wlz-indicatie. De rechtbank acht aannemelijk dat, gelet op de doelgroep en artikel 4 van de samenwerkingsovereenkomst met

Indien de gast niet beschikt over een wlz-indicatie is de prestatie van belanghebbende vrijgesteld, omdat sprake is van diensten van sociale aard als bedoeld in artikel 11, lid 1, onderdeel f van de Wet OB en artikel 7, lid 1, van het Uitvoeringsbesluit omzetbelasting 1968 (UB OB).

Deze vrijstelling is gebaseerd op artikel 132, lid 1, sub g, van de btw-richtlijn. Daarin is bepaald dat zijn vrijgesteld diensten welke nauw samenhangen met maatschappelijk werk en met de sociale zekerheid, waaronder begrepen die welke worden verricht door bejaardentehuizen, door publiekrechtelijke lichamen of door andere organisaties die door de betrokken lidstaat als instellingen van sociale aard worden erkend. Uit het arrest-Kügler volgt dat de algemene verzorging en de huishoudelijke hulp die door een dienst voor ambulante verpleging worden verstrekt aan personen die in fysiek of economisch opzicht hulpbehoevend zijn, zijn aan te merken als dergelijke dienstverlening. Een richtlijnconforme uitleg leidt ertoe dat onder de nationale bepalingen hetzelfde wordt verstaan als bedoeld in het hiervoor genoemde artikel in de btw-richtlijn. De letterlijke tekst van de nationale bepalingen verzet zich niet tegen een dergelijke uitleg.

Belanghebbende verleent in het hospice verzorging en huishoudelijke hulp aan personen die hiertoe zelf niet meer in staat zijn. Belanghebbende kan naar het oordeel van de rechtbank worden aangemerkt als een instelling bedoeld in post 13 in bijlage B bij het UB OB.

Ook is voldaan aan de overige voorwaarden gesteld in de Wet OB en het UB OB aan de vrijstelling voor deze zorgverlening. Dit betekent dat indien en voor zover de zorg die belanghebbende zal verlenen niet wordt vergoed vanuit de wlz, deze is vrijgesteld op de voet van artikel 11, lid 1, onderdeel f, Wet OB.

Belanghebbende stelt met een beroep op het vertrouwensbeginsel en het rechtszekerheidsbeginsel dat de vrijstelling van artikel 11, lid 1, onderdeel f, van de Wet OB niet op haar van toepassing is. Belanghebbende heeft geen verzoek gedaan om te worden erkend als instelling van sociale of culturele aard en de inspecteur heeft belanghebbende niet bij beschikking erkent als een instelling van sociale of culturele aard, aldus belanghebbende.

Het beroep van belanghebbende kan naar het oordeel van de rechtbank niet slagen, omdat de beschikking geen vereiste is voor de toepassing van de vrijstelling van artikel 11, lid 1, onderdeel f, Wet OB in samenhang met artikel 7, lid 1, van het UB en post 13 in bijlage B van het UB. Aan het ontbreken van een dergelijke beschikking kon belanghebbende dus niet het vertrouwen ontlenen dat zij niet als instelling van sociale of culturele aard werd aangemerkt. Ook staat de rechtszekerheid daaraan niet in de weg.

De inspecteur heeft de verzochte teruggave van omzetbelasting naar het oordeel van de rechtbank terecht geweigerd. Nu belanghebbende geen recht heeft op een teruggave van omzetbelasting, heeft zij ook geen recht op vergoeding van belastingrente.