Rechtbank Overijssel, eerste aanleg - meervoudig strafrecht overig

Juridisch kader

De (internationale) handel in beschermde dier- en plantensoorten is gereguleerd in de Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora (CITES).

Op grond van artikel 3.37, eerste lid, Wet natuurbescherming (Wnb) is het verboden in strijd te handelen met de bij de ministeriële regeling aangewezen voorschriften van EU-verordeningen. Ingevolge artikel 3.14 van de Regeling natuurbescherming worden onder meer als voorschriften als bedoeld in artikel 3.37, eerste lid, Wnb aangewezen artikel 8, eerste lid, in samenhang met het vijfde lid, van de CITES-basisverordening.

Artikel 8, eerste lid, van de CITES-basisverordening luidt dat de aankoop, het te koop vragen, verwerven voor commerciële doeleinden, het tentoonstellen voor commerciële doeleinden, het gebruik met winstoogmerk en het verkopen, het in bezit hebben met het oog op verkoop, het ten verkoop aanbieden of het vervoeren met het oog op verkoop van specimens van de in bijlage A genoemde soorten, verboden is. In het vijfde lid is bepaald dat de in het eerste lid genoemde verbodsbepalingen ook gelden voor specimens van de soorten genoemd in bijlage B, behalve indien ten genoegen van de bevoegde autoriteit van de betrokken lidstaat is aangetoond dat die specimens verkregen werden en, indien zij niet uit de Gemeenschap afkomstig zijn, daarin werden binnengebracht overeenkomstig de geldende wetgeving inzake de instandhouding van de wilde flora en fauna.

In het Besluit natuurbescherming is tevens onder artikel 3.24, tweede lid, het verbod op het onder zich hebben (bezit) van soorten, genoemd in bijlage A, B, C of D bij de CITES-basisverordening opgenomen.

Feiten en omstandigheden

Op 15 september 2020 bood [naam 4] via WhatsApp 30 Japanse nachtegalen aan verdachte aan. Verdachte antwoordde daarop dat het oké is en dat hij vrijdagavond zou komen. Op

18 september 2020, een vrijdag, liet verdachte weten dat hij er om 20.00 uur zou zijn. (Voetnoot 8) Op

19 september 2020 plaatste verdachte een advertentie op Marktplaats waarin hij Japanse nachtegalen te koop aanbood. (Voetnoot 9)

Verdachte heeft twee Japanse nachtegalen verkocht aan [naam 1] . (Voetnoot 13) Op 8 september 2021 vroeg [naam 1] per sms naar Japanse nachtegalen die verdachte op Marktplaats aanbood. (Voetnoot 14) [naam 1] heeft de vogels op 26 september 2021 opgehaald bij de woning van verdachte in [plaats 1] . (Voetnoot 15)

Op 22 november 2021 werden de vogels aangetroffen in de woning van [naam 1] . De vogels waren geringd met open ringen. [naam 1] beschikte niet over de benodigde CITES-administratie. (Voetnoot 16)

Verdachte heeft op 17 en 24 oktober 2024 verschillende vogels verkocht aan

[naam 2] . Bij die verkoop heeft [naam 2] een Japanse nachtegaal van verdachte gekregen. (Voetnoot 17) Op 27 oktober 2021 werden in de woning van [naam 2] drie Japanse nachtegalen aangetroffen die niet correct waren geringd. [naam 2] beschikte niet over een kwekersverklaring en kon de herkomst van deze vogels niet aantonen. (Voetnoot 18)

[naam 5] heeft ruimte op het terrein van zijn kwekerij ter beschikking gesteld aan verdachte om volières op te zetten. (Voetnoot 23) [naam 5] hielp verdachte met het opbouwen van de volières en leende geld aan verdachte. Verdachte heeft de twee Japanse kraanvogels aan [naam 5] verkocht. (Voetnoot 24) en  (Voetnoot 25)

Oordeel van de rechtbank

De Japanse kraanvogel en de balispreeuw zijn vogelsoorten die opgenomen zijn in bijlage A bij de CITES-basisverordening. Handel in dergelijke soorten is op grond van artikel 8, eerste lid, CITES-basisverordening verboden.

De Japanse nachtegaal staat vermeld op bijlage B bij de CITES-basisverordening. Handel in deze soort is slechts toegestaan, indien de vogel volgens de geldende wet- en regelgeving naar Nederland is gebracht of in Nederland is verkregen. Uit de hiervoor vastgestelde feiten en omstandigheden blijkt dat daar geen sprake van is. De aangetroffen Japanse nachtegalen droegen pootringen die niet aan de daarvoor gestelde eisen voldeden. Ook is niet komen vast te staan dat de vogels van legale kweek afkomstig zijn.

De rechtbank acht bewezen dat verdachte heeft gehandeld in strijd met de CITES-basisverordening, door de vogels aan te kopen, te koop aan te bieden en te verkopen.

De Japanse kraanvogels en de balispreeuw bevonden zich in een volière van verdachte, op het terrein van [naam 5] , waar zowel vogels van verdachte als van [naam 5] gehuisvest waren. Gelet daarop is de rechtbank van oordeel dat verdachte deze vogels tezamen en in vereniging met [naam 5] onder zich heeft gehad.

Juridisch kader

Op grond van artikel 3.2 Wnb is het verboden vogels als bedoeld in artikel 1 van de Vogelrichtlijn te verkopen, te vervoeren voor verkoop, onder zich te hebben voor verkoop of ten verkoop aan te bieden. Onder het bereik van artikel 1 van de Vogelrichtlijn vallen alle natuurlijk in het wild levende vogelsoorten op het Europese grondgebied van de lidstaten waarop het Verdrag van toepassing is.

Feiten en omstandigheden

Op 16 september 2021 heeft verdachte verschillende soorten vogels aangeboden aan

[naam 6] . (Voetnoot 26) Op 26 september 2021 is [naam 6] bij de woning van verdachte in [plaats 1] geweest. (Voetnoot 27) Op 24 oktober 2021 is verdachte bij de woning van [naam 6] in [plaats 5] geweest. (Voetnoot 28)

Op 2 november 2021 werden in de woning van [naam 6] in [plaats 5] vogels in beslag genomen (Voetnoot 29), waaronder drie grutto’s, drie steenlopers en een bonte strandloper. Geen van deze vogels droeg een voorgeschreven pootring. (Voetnoot 30) [naam 6] heeft deze vogels gekocht van verdachte. Verdachte heeft [naam 6] niets gezegd over de afkomst van de vogels en geen administratie bij de vogels verstrekt. (Voetnoot 31)

De blauwborsten, steenlopers, bonte strandlopers en tureluurs waren voorzien van gesloten pootringen zonder de vereiste voorgeschreven kenmerken van een gesloten pootring, zoals land van afgifte of een door een overheidsorgaan van een andere staat dan Nederland erkende organisatie, jaartal, diameter en volgnummer, of van een pootring groter dan de voorgeschreven maat. (Voetnoot 35),  (Voetnoot 36),  (Voetnoot 37) en  (Voetnoot 38)

Op het terrein aan de [adres 5] in [plaats 2] werden op 25 oktober 2021 acht steenlopers (Voetnoot 39) en twee scholeksters (Voetnoot 40) aangetroffen. De scholeksters waren geringd met gesloten pootringen met de kenmerken [nummer 7] en [nummer 8] . Het kweeknummer [nummer 9] is ten name gesteld van [naam 7] . Het nummer 16 slaat op het kweekjaar 2016. In 2016 zijn er aan [naam 7] geen pootringen afgegeven met ringmaat 9.0 mm voor beschermde soorten. (Voetnoot 41) De pootringen die de scholeksters droegen, waren afgegeven voor de mandarijneend. (Voetnoot 42)

In de maanden augustus  (Voetnoot 43) en september 2021 (Voetnoot 44) heeft verdachte via Marktplaats bonte strandlopers, regenwulpen en steenlopers te koop aangeboden.

Verdachte wist aan welke eisen de pootring van vogels die onder de Vogelrichtlijn vallen moeten voldoen; op 11 september 2021 zei hij in een telefoongesprek met ‘ [naam 8] ’: ‘Kijk als er geen breuklijn in zit en ehh we hebben hier natuurlijk de NVWA natuurlijk ehmm en ze zouden controle doen en ik heb ehh zit geen breuklijn in ja dan ben ik de sjaak’ en ‘maarja kijk je je pleegt een economisch delict, omdat de vogels is Europa is Europees, daar moet een breuklijn in zitten. Dus er moet een Nederlandse bondring omheen zitten met een breuklijn’. (Voetnoot 45)

Oordeel van de rechtbank

Gelet op de hiervoor vastgestelde feiten en omstandigheden acht de rechtbank wettig en overtuigend bewezen dat verdachte in strijd met artikel 3.2 Wnb van nature in Europa voorkomende vogels heeft verkocht, onder zich heeft gehad voor verkoop en ten verkoop heeft aangeboden.

Feiten en omstandigheden

De twee Japanse nachtegalen die op 22 november 2021 in de woning van [naam 1] zijn aangetroffen, droegen open pootringen met de kenmerken [nummer 1] en [nummer 2] (Voetnoot 46). De Nederlandse Bond van Vogelliefhebbers heeft het merkrecht op het gebruik van de vermelding ‘NB’ op vogelringen. (Voetnoot 47) De pootringen met voornoemde kenmerken zijn niet door de Nederlandse Bond van Vogelliefhebbers uitgegeven. (Voetnoot 48)

Onder de vogels die op 2 november 2021 in de woning van [naam 6] zijn aangetroffen, bevonden zich ook twee purperglansspreeuwen. Deze vogels waren geringd met een open en gemanipuleerde ring, voorzien van de nummers [nummer 6] en [nummer 10] . (Voetnoot 49)

Verdachte bestelde zelf pootringen in Duitsland. Bij een e-mail aan ‘ [bedrijf 2] ’ voegde verdachte een foto van een handgeschreven briefje waarop aantallen en letter- en cijfercombinaties genoteerd waren, waaronder de combinaties ‘ [nummer 11] ’ en [nummer 12] . (Voetnoot 50)

Oordeel van de rechtbank

Gelet op de hiervoor en onder 3.4.1 en 3.4.2 vastgestelde feiten en omstandigheden is de rechtbank van oordeel dat verdachte zich in de periode van 8 september 2021 en 2 november 2021 schuldig heeft gemaakt aan het opzettelijk gebruik maken van valse pootringen, door twee Japanse nachtegalen en twee purperglansspreeuwen te verkopen, die voorzien waren van pootringen die ten onrechte van erkende vogelbonden afkomstig leken te zijn.

Aan verdachte is ook tenlastegelegd dat hij twee pootringen met de kenmerken [nummer 3] en [nummer 4] heeft gebruikt bij drie Japanse nachtegalen. Uit het dossier blijkt echter dat deze pootringen gedragen werden door twee blauwborsten. De rechtbank zal verdachte daarom vrijspreken van het onder het tweede gedachtestreepje van feit 6 tenlastegelegde.

Feiten en omstandigheden

Verdachte heeft door [naam 5] en [naam 9] geslachtsbepalingscertificaten laten maken. (Voetnoot 51) Op de volgende certificaten stond de echtheidsbeoordelingscode [code] vermeld:

Op de certificaten stond een QR-code, die leidde naar de website van [bedrijf 3] . Op deze website kunnen aan de hand van de echtheidsbeoordelingscode de gegevens van de betreffende vogel achterhaald worden. De echtheidsbeoordelingscode [code] hoorde bij een mannelijke Amazonemotmot met ringnummer AH42 2. (Voetnoot 55)

Op 25 oktober 2021 is in het bijgebouw op het terrein aan de [adres 5] in [plaats 2] een e-mail van 29 december 2020 van [naam 11] aan [bedrijf 3] gevonden. In deze e-mail vroeg [naam 11] naar een geslachtsbepaling: ‘Als ik de QR-code scan dan komt er een andere vogel tevoorschijn. Amazone ipv Chinese spotlijster.’ Op 7 januari 2021 werd vanuit [bedrijf 3] bericht dat het betreffende certificaat een vervalsing was. (Voetnoot 56)

Oordeel van de rechtbank

Verdachte heeft verklaard dat de certificaten niet bedoeld waren voor gebruik als waren zij echt en onvervalst, maar dat hij de certificaten liet maken zodat hij zelf kon zien welk geslacht zijn vogels hadden. Die verklaring acht de rechtbank niet geloofwaardig. Uit het dossier volgt dat meerdere klanten van verdachte vergelijkbare certificaten van hem kregen en zich vervolgens bij hem meldden omdat de geslachtsbepaling op die certificaten niet klopte.

Gelet hierop acht de rechtbank wettig en overtuigend bewezen dat verdachte opzettelijk drie vervalste geslachtsbepalingscertificaten voorhanden heeft gehad, terwijl hij wist dat die certificaten bestemd waren voor gebruik als ware het echt en onvervalste certificaten.

Juridisch kader

De Wet dieren geeft in artikel 2.7 de mogelijkheid bij of krachtens algemene maatregel van bestuur regels te stellen met betrekking tot de handel in dieren. Artikel 2.7 Wet dieren in samenhang met artikel 3.6 lid 1 Besluit houders van dieren verbiedt kort gezegd het (bedrijfsmatig) handelen in en fokken van gezelschapsdieren, tenzij wordt voldaan aan de voorwaarden van hoofdstuk 3, paragraaf 2 van het Besluit houders van dieren. In die paragraaf zijn voorwaarden gesteld aan het bedrijfsmatig handelen in en fokken van gezelschapsdieren. Deze voorwaarden hebben betrekking op onder andere de registratie van de inrichting, vakbekwaamheid, administratieplicht, huisvesting en verzorging. De regels zijn alleen van toepassing ingeval van bedrijfsmatig handelen.

Blijkens de Nota van toelichting bij het Besluit tot wijziging van het Besluit houders van dieren kunnen de hieronder genoemde situaties indicaties zijn dat er sprake is van bedrijfsmatige activiteiten:

Feiten en omstandigheden

In de voorgaande paragrafen is al vastgesteld dat verdachte vogels te koop aanbood via Marktplaats. In de periode van 5 januari 2020 tot en met 11 oktober 2021 heeft verdachte met het Marktplaats-account met gebruikersnaam ‘ [accountnaam 1] ’ in totaal 113 advertenties geplaatst waarin vogels te koop werden aangeboden. (Voetnoot 57) en  (Voetnoot 58) In de periode van 23 mei 2021 tot en met 8 oktober 2021 heeft verdachte met het Marktplaats-account met gebruikersnaam ‘ [accountnaam 2] ’ 44 advertenties geplaatst waarin vogels te koop werden aangeboden. (Voetnoot 59) en  (Voetnoot 60)

Op 25 oktober 2021 zijn in totaal 453 vogels in beslag genomen; 235 vogels aan de [adres 4] in [plaats 1] (Voetnoot 61) en 218 vogels aan de [adres 5] in [plaats 2] (Voetnoot 62) en  (Voetnoot 63).

Verdachte kocht zijn vogels in bij ‘ [naam 4] ’ en ‘ [naam 12] ’. In de periode van 13 maart 2020 tot en met 16 oktober 2021 heeft verdachte zesmaal vogels gekocht van [naam 4] . (Voetnoot 64)

Op 23 september 2021 heeft verdachte afgesproken met [naam 12] (handelaar [bedrijf 4] ) bij een camping in Eersel. [naam 12] bood verdachte verschillende vogelsoorten aan. (Voetnoot 65) Op 23 september 2021 stond de auto van verdachte ongeveer een kwartier lang op een parkeerterrein bij de camping in Eersel. (Voetnoot 66)

In de paragrafen 3.4.1 en 3.4.2 is al verwezen naar telefoongesprekken en WhatsApp-berichten van verdachte die betrekking hebben op de aankoop en verkoop van vogels. Meermalen is te zien dat verdachte op Marktplaats vogels aanbiedt kort nadat hij telefonisch contact heeft gehad over de aankoop van vogels.

Ook is al vastgesteld dat verdachte zijn eigen pootringen bestelde. Verdachte heeft ten minste 3600 pootringen besteld. (Voetnoot 67)

In de periode van 1 januari 2017 tot en met 23 november 2021 is op bankrekening [rekeningnummer] ten name van [medeverdachte] , de partner van verdachte, ten minste

€ 10.750,-- aan betalingen ontvangen die betrekking hadden op de handel in vogels. (Voetnoot 68)

Verdachte had geen UBN-nummer op de locaties [adres 4] in [plaats 1] en [adres 5] in [plaats 2] . (Voetnoot 69)

In de inbeslaggenomen administratie zijn geen facturen of andere documenten aangetroffen met de naam, het adres en de woonplaats van degene van wie de op 25 oktober 2021 inbeslaggenomen vogels afkomstig zijn. (Voetnoot 70)

In de periode van 1 januari 2020 tot en met 25 oktober 2021 was verdachte niet in het bezit van een erkend bewijs van vakbekwaamheid als bedoeld in artikel 3.11 van het Besluit houders van dieren. (Voetnoot 71)

Verdachte was niet dagelijks aanwezig bij de volières in [plaats 2] . (Voetnoot 72) In de inbeslaggenomen (digitale) stukken zijn geen documenten aangetroffen met betrekking tot een protocol waaruit blijkt dat de gezondheid van gezelschapsdieren die in de inrichting verblijven dagelijks gecontroleerd wordt, maatregelen ter voorkoming van ziekten worden genomen en zieke gezelschapsdieren op passende wijze worden verzorgd. (Voetnoot 73)

Oordeel van de rechtbank

Gelet op het grote aantal vogels dat op 25 oktober 2021 onder verdachte in beslag is genomen, de aantallen door verdachte geplaatste Marktplaatsadvertenties, de telefonische contacten met betrekking tot de aan- en verkoop van vogels, de aanschaf van grote aantallen vogelringen en de vervalste geslachtsbepalingsdocumenten is de rechtbank van oordeel dat verdachte zich bedrijfsmatig bezighield met de handel in vogels. Verdachte had moeten voldoen aan de voorwaarden van hoofdstuk 3, paragraaf 2 van het Besluit houders van dieren. De rechtbank acht wettig en overtuigend bewezen dat verdachte de bepalingen in artikel 3.7, eerste lid, artikel 3.10, eerste lid, artikel 3.11 en artikel 3.14 van het Besluit houders van dieren heeft overtreden.