Rechtbank Rotterdam, eerste aanleg - meervoudig strafrecht overig

Juridisch kader

Om tot een bewezenverklaring van de in artikel 96, tweede lid, van het Wetboek van Strafrecht (hierna: Sr) bedoelde voorbereiding of bevordering van terroristische misdrijven te komen is voldoende dat het oogmerk van de verdachte op het begaan van die misdrijven is gericht. Een concretisering van het voor te bereiden of te bevorderen misdrijf naar tijdstip, plaats en wijze van uitvoering is niet vereist. Vereist is dat met voldoende bepaaldheid blijkt op welk terroristisch misdrijf de nader aan artikel 96, tweede lid, Sr ontleende voorbereidings- of bevorderingshandelingen waren gericht.

Onder terroristisch oogmerk wordt onder meer verstaan het oogmerk een overheid wederrechtelijk te dwingen iets te doen, niet te doen of te dulden, dan wel de fundamentele politieke of constitutionele structuren van een land ernstig te ontwrichten of te vernietigen.

Verklaring verdachte

De verdachte heeft verklaard dat hij de opsteller van Enduring Freedom en Operatie Enduring Courage is en dat hij voor elke provincie een versie heeft gemaakt. Het plan is ontstaan in de coronatijd. De verdachte heeft alleen een noodplansysteem opgesteld, waarbij mensen zelfredzaam en weerbaar worden. Op 12 december 2023 is de naam van het plan veranderd in United Civil Emercency Response (UCER). Die wijziging was er voor een algemener en professioneler beeld. De verdachte heeft verschillende presentaties en lezingen over zijn plannen gegeven.

Document ‘Operatie Enduring Freedom’

Bij de medeverdachten [medeverdachte 1], [medeverdachte 2], [medeverdachte 3], [medeverdachte 4], [medeverdachte 5] en [medeverdachte 6] is het document Enduring Freedom of bladzijden daaruit aangetroffen. Zij hebben in wisselende samenstellingen over het plan gesproken en hebben bijeenkomsten bijgewoond waar het plan door de verdachte is gepresenteerd.

De aangetroffen Enduring Freedom documenten bevatten een plan voor een commandostructuur die kan functioneren als noodhulporganisatie. Elke provincie heeft een op die provincie toegespitste variant van het plan. De commandostructuur bestaat uit een landelijk en regionaal commando, drie geografische eenheden met daaronder groepen en subgroepen. De commandostructuur is bedoeld om te functioneren wanneer er bijvoorbeeld sprake is van uitval van elektriciteit, telefonie of internet of wanneer de overheid regelgeving uitvaardigt die zware gevolgen heeft voor de bewegingsvrijheid of wanneer een opdracht tot het uitvoeren van een burgerarrest wordt uitgevaardigd. In de paragraaf ‘doelstellingen’ staat een reeks activiteiten opgesomd die als onderdeel van de genoemde commandostructuur zouden moeten worden uitgevoerd: noodhulp, inlichtingen, verkenningen, security, hit and run acties en het uitvoeren van burgerlijk arrest. Uit het document wordt niet duidelijk waarom en waarvoor een burgerlijk arrest mag worden uitgevoerd. Uit de documenten wordt ook niet duidelijk hoe de commandostructuur zich verhoudt tot bestaande verantwoordelijke overheidsorganisaties en -taken. De huidige overheid, haar crisisorganen en -functionarissen lijken in het plan vrijwel volledig afwezig te zijn. Daar waar de overheid wel wordt genoemd, is dat niet op positieve wijze. Er wordt in het document niet expliciet gesproken over bewapening dan wel wapens, noch over de toepassing van geweld.

Presentaties Enduring Freedom

Op een laptop van de verdachte zijn meerdere versies aangetroffen van een PowerPoint presentatie Enduring Freedom, waaronder de variant Noord Holland versie 250123. In deze presentatie wordt onder meer het Common Law gedachtegoed besproken. Voordat de presentatie overgaat naar de landelijke indeling in regio’s, registratie en opzetten van noodhulpposten wordt toegelicht wat het effect is van structuur en organisatie. Ook worden drie redenen vermeld van de organisatie Enduring Freedom Holland: georganiseerd zijn voorafgaand aan een noodscenario, georganiseerd zijn op het moment van een noodscenario en georganiseerd blijven om vanuit een noodsituatie of gewijzigde maatschappij te bouwen aan iets nieuws. Vervolgens volgt een opsomming van scenario’s wanneer deze organisatie in werking treedt. Dat is onder andere wanneer de overheid uitzonderlijke regelgeving en/of noodverordeningen uitvaardigt en overgaat tot bijzonder handelen dat een alarmfase rechtvaardigt.

Operatie Enduring Courage

Bij de doorzoeking van de woning van de verdachte werd op een telefoon het bestand ‘Operatie Enduring Courage’ aangetroffen. Ook hierin wordt gesproken over structuren die uiteen vallen in verschillende groepen zoals hoofdgroepen en subgroepen. Beschreven wordt dat onvoorspelbaarheid het grootste effect zal opleveren in het verlammen van eenheden van de overheid en dat de operatie daarom volledig onder de waterlijn georganiseerd moet worden en blijven. Daarnaast staat in dit bestand als aandachtspunt onder meer genoemd ‘informatievraag op gang brengen ter motivatie (bijvoorbeeld vanuit staf uitzetten naar alle adressen burgemeesters, i.v.m. belang Quick Response burger arrest)’.

U.C.E.R noodplan

In de presentatie over het UCER noodplan komt het begrip burger(lijk) arrest niet voor. In de beknopte samenvatting van het UCER (inter)nationaal noodplan wordt hier wel naar verwezen.

Oefening portofoons en noodcommunicatie

In de diverse documenten staat dat onderlinge communicatie een belangrijk onderdeel van het plan is. Er wordt verwezen naar ‘porto’s’ waarmee vermoedelijk portofoons worden bedoeld. De verdachte heeft oproepen verstuurd voor oefeningen met noodcommunicatie.

Conclusie

Niet ter discussie staat dat de verdachte verschillende documenten met daarin een noodplan heeft opgesteld en verspreid en dat hij daarover lezingen heeft gegeven. Er is weinig bekend over de inhoud van de lezingen die de verdachte heeft gegeven. Uit de aangetroffen presentaties en de chats en gesprekken waaraan de verdachte heeft deelgenomen komt naar voren dat de verdachte het niet eens is met de wijze waarop Nederland geleid wordt. De verdachte onderhoudt ook contact met mensen die het soevereine gedachtengoed aanhangen. In de verschillende plannen en presentaties komt het begrip burgerarrest voor. Er wordt geen nadere toelichting gegeven op het begrip burgerarrest, wanneer een burgerarrest kan worden uitgevoerd of hoe er gehandeld moet worden bij het uitvoeren van burgerarresten.

De rechtbank merkt op dat het gedachtegoed dat voorkomt in de presentaties van de verdachte in combinatie met de noodplannen van de verdachte, kan leiden tot anti-institutionele acties die een gevaar vormen voor de rechtsstaat en de samenleving. De plannen lijken echter primair gericht te zijn op communicatie in noodsituaties, en niet specifiek of mede bedoeld te zijn om voorlichting te geven over het uitvoeren van burgerarrestaties. In de presentaties van de verdachte lijkt verzet tegen de overheid een belangrijke rol in te nemen, maar dat is onvoldoende om te concluderen dat het oogmerk van de verdachte was gericht op het begaan van wederrechtelijke vrijheidsberoving met een terroristisch oogmerk. Het gebruik van portofoons en het geven van uitleg over het gebruik van portofoons staat op zichzelf niet in relatie tot het misdrijf wederrechtelijke vrijheidsbeneming met een terroristisch oogmerk. De verdachte zal daarom worden vrijgesproken van het primair ten laste gelegde feit.

Gelet op het voorgaande vindt de rechtbank evenmin bewezen dat de verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan het subsidiair ten laste gelegde. Ook hiervan wordt de verdachte vrijgesproken.