Hoge Raad, cassatie personen- en familierecht

In cassatie kan, voor zover van belang, van het volgende worden uitgegaan.

(i) Partijen zijn in 1996 op huwelijkse voorwaarden met elkaar gehuwd. Het huwelijk is in 2019 ontbonden door inschrijving van de echtscheidingsbeschikking in de registers van de burgerlijke stand.

(ii) In de huwelijkse voorwaarden is een periodiek verrekenbeding opgenomen.

(iii) De vrouw heeft in 2002 een besloten vennootschap opgericht (hierna: de B.V.).

Daartoe heeft het hof in zijn tussenbeschikking van 2 februari 2021 (Voetnoot 2) (hierna: eerste tussenbeschikking) het volgende overwogen.

Het in de B.V. aanwezige vermogen is gevormd door hetgeen verrekend had moeten worden. Daarmee maakt de B.V. onderdeel uit van het te verrekenen vermogen en moet de waarde van de aandelen van de B.V. worden verrekend. (rov. 5.20-5.21)

Gelet op de beschikking van de Hoge Raad van 2 maart 2001 (Visserijbeschikking) (Voetnoot 3) brengen de eisen van redelijkheid en billijkheid mee dat de hele waarde van de B.V. op 24 april 2018 voor verdeling in aanmerking komt. Omdat de broodwinning van de vrouw afhankelijk is van het voorbestaan van de B.V., brengen de eisen van redelijkheid echter ook mee dat de man uit dien hoofde niet meer krijgt dan hetgeen de vrouw met behulp van het bedrijfsvermogen kan financieren zonder de B.V. buiten staat te stellen een eventuele matige tegenslag in de naaste toekomst te overleven. De vrouw moet deze broodwinning kunnen behouden totdat zij een leeftijd bereikt waarop men zich uit zaken pleegt terug te trekken. Ter bepaling van de waarde van de aandelen in de B.V. zal het hof een deskundige benoemen. (rov. 5.22-5.23)

In zijn eindbeschikking heeft het hof het volgende overwogen.

Uit het deskundigenbericht volgt dat er, naast een dividenduitkering van € 140.000,-- netto, door de B.V. € 850.000,-- uitgeleend zou kunnen worden aan de vrouw. Het hof zal de deskundige volgen in zijn advies. (rov. 2.28)

Vervolgens is het de vraag of naast het ondernemingsvermogen ook rekening moet worden gehouden met het vermogen van de vrouw in privé. Uit de Visserijbeschikking van de Hoge Raad kan worden afgeleid dat van de vrouw niet kan worden verlangd dat zij haar onderneming moet staken om aan haar betalingsverplichting te kunnen voldoen. Deze uitspraak leidt er naar het oordeel van het hof niet toe dat het privévermogen van de vrouw buiten beschouwing moet blijven, zoals de vrouw stelt. Dit is naar het oordeel van het hof een te enge uitleg van de uitspraak. In het kader van het tussen partijen overeengekomen verrekenbeding komt partijen ieder de helft van het aanwezige vermogen toe. De vrouw is in dat kader in beginsel gehouden om de man de helft van het ondernemingsvermogen te betalen. In de uitspraak van de Hoge Raad ziet het hof geen aanleiding om het privévermogen van de vrouw buiten beschouwing te laten. De vrouw heeft immers ook andere financieringsmogelijkheden dan alleen die vanuit haar onderneming en gesteld noch gebleken is dat, bij gebruik van deze andere financieringsmogelijkheden, het effect is dat de onderneming moet worden gestaakt. (rov. 2.29)

Gelet op het voorgaande is het hof van oordeel dat de vrouw voor de voldoening van de aanspraak van de man op de helft van de waarde van de aandelen van de B.V. € 140.000,-- netto aan haar B.V. kan onttrekken en dat de B.V. haar voor datzelfde doel € 850.000,-- kan lenen. De vrouw is verder eigenaar van de voormalige echtelijke woning. Op deze woning rust geen hypothecaire geldlening. Namens de man is onweersproken gesteld dat de woning op dit moment minimaal € 1.100.000,-- waard is. Van de vrouw mag verwacht worden dat zij haar vermogen aanwendt (door verkoop of het sluiten van een hypothecaire geldlening) om aan haar verplichtingen tegenover de man te voldoen. Daarmee stelt het hof vast dat de vrouw in staat moet worden geacht om de volledige aanspraak van de man van € 1.345.771,-- netto te betalen zonder dat zij gedwongen wordt haar onderneming te staken. (rov. 2.30)