Parket bij de Hoge Raad, strafrecht overig

“7.

hij in de periode van 01 augustus 2011 tot en met 11 augustus 2011 te 's-Gravenhage met het oogmerk om zich wederrechtelijk te bevoordelen door het aannemen van een valse hoedanigheid en door listige kunstgrepen, [slachtoffer] heeft bewogen tot de afgifte van een geldbedrag, hebbende verdachte met vorenomschreven oogmerk - zakelijk weergegeven - valselijk en listiglijk en bedrieglijk en in strijd met de waarheid zich bij [slachtoffer] voorgedaan als zijnde een bonafide verkoper en in deze hoedanigheid de schijn gewekt een deugdelijke scooter te verkopen zonder te vermelden dat het aangebrachte VIN-nummer niet bij deze scooter hoorde, waardoor [slachtoffer] werd bewogen tot bovenomschreven afgifte;

8.

hij in of omstreeks de periode van 01 augustus 2011 tot en met 11 augustus 2011 te 's-Gravenhage, in elk geval in Nederland, 'een scooter (merk Piaggio, type: Zip, thans voorzien van kenteken [AA-00-BB] ) heeft voorhanden heeft gehad en heeft overgedragen, terwijl hij ten tijde van het voorhanden krijgen van die scooter wist, dat het een door misdrijf verkregen goed betrof;”

“1. Een proces-verbaal van verhoor verdachte d.d. 29 februari 2012 van de politie Haaglanden met nr. PL1532 2012043485-24. Dit proces-verbaal houdt onder meer in - zakelijk weergegeven - (blz. 165-172):

als de op 29 februari 2012 afgelegde verklaring van de verdachte :

Mijn telefoonnummer is 06-[001].

Verkoop je wel vaker iets via marktplaats?

Niet als mijn werk. Ik heb gewoon mijn scooter verkocht. Ik heb gewoon een advertentie gemaakt en verkocht.

Je hebt eerder aangegeven dat je de scooters die je koopt nakijkt op kenteken en het framenummer controleert. Doe jij dat?

Ja dat doe ik.

Ik doe aangifte van oplichting, dan wel heling. Begin augustus 2011 zag ik via de internetsite Marktplaats.nl (het hof begrijpt: de website www.marktplaats.nl) een advertentie van een scooter die te koop stond. Het betrof een advertentie van een Piaggio Zip met het kenteken [AA-00-BB] en de vraagprijs was 1000 euro. De naam die bij het berichtje stond was [verdachte] . Ik heb-met [verdachte] afgesproken om de scooter bij hem op te halen op [a-straat 1] te 's-Gravenhage op 11 augustus 2011 in de middag.

Op 11 augustus 2011 zag ik dat de scooter voor de woning stond. Na een proefrit heb ik besloten de scooter te kopen. Ik heb er 1000 euro voor betaald. Ik heb toen de scooter overgeschreven op mijn naam en de scooter meegenomen. Ik heb van [verdachte] alleen het overschrijvingsbewijs van de scooter ontvangen. Het andere deel van het kentekenbewijs zou hij per post naar mij toesturen. Dat is nooit meer gebeurd. Nu blijkt uit onderzoek dat de scooter met kenteken [AA-00-BB] gestolen is.

Op 29 februari 2012 te 11:00 uur heb ik, verbalisant, naar aanleiding van de aanhouding van verdachte [verdachte] ter zake heling, een onderzoek ingesteld naar de voertuigen die op naam van verdachte stonden volgens de Rijksdienst voor het Wegverkeer.

Hieruit bleek dat de volgende voertuigen op naam hebben gestaan van bovengenoemde verdachte:

Ik, verbalisant, heb een onderzoek ingesteld naar de juiste identiteit van de volgende bromfiets:

Merk: PIAGGIO

Type: C25

Kleur: wit

op dat moment voorzien van het (duplicaat)kenteken : [AA-00-BB] .

Volgens gegevens van de RDW Centrum voor voertuigtechniek en informatie (nader te noemen RDW) was ten tijde van het onderzoek het onderzochte voertuig ten name gesteld van:

Naam: [slachtoffer]

Adres: [b-straat 1]

Woonplaats: Leiden.

Bij dit type voertuig behoort het voertuigidentificatienummer (nader te noemen V.I.N.) te zijn aangebracht: rechts tegen de frameplaat voor de motor. Hier werd, tussen twee sluittekens, het volgende nummer aangetroffen: [002] .

Dit nummer is NIET geheel door de fabrikant aangebracht. Ik zag dat er veranderingen in het VIN waren aangebracht. Het aangetroffen VIN behoort ook NIET bij dit voertuig. Dit voertuig voerde derhalve een VALSE identiteit.

Naar aanleiding van het onderzoek betreffende de heling van scooters door verdachte [verdachte] heb ik historische gegevens gevorderd van de internetsite marktplaats.nl betreffende de advertenties die zijn geplaatst door de verdachte.

Ik zag dat de verdachte de volgende advertenties had geplaatst die bromfietsen dan wel scooters betreffen:

Ter terechtzitting in hoger beroep is door de raadsvrouw vrijspraak betoogd. Kortgezegd heeft zij naar voren gebracht dat de verdachte als hobbyist op scooters reed, deze kocht en opknapte - "pimpte" - en, vervolgens doorverkocht via de website marktplaats.nl. De verdachte wist niet dat de scooters die hij verkocht 'niet eerlijk' waren, aldus de raadsvrouw.

Het hof overweegt dat de verdachte heeft verklaard dat hij de scooters die hij kocht nakeek op kenteken en framenummer en dat hij ze daarna doorverkocht.

Het hof is van oordeel dat het inderdaad aan de verdachte is om zich als een goed verkoper te vergewissen van de legale herkomst van de scooters die hij verkoopt.

Daarbij komt het hof het niet aannemelijk voor dat de verdachte - die heeft verklaard zich aan deze onderzoeksplicht te hebben gehouden - niet heeft gezien dat bij de onderhavige scooter het op het motorblok behorende nummer was weggeslepen en dat een nummer van het voertuigidentificatienummer was weggeslepen/veranderd. Gelet hierop gaat het hof ervan uit dat de verdachte ten tijde van het voorhanden krijgen en de verkoop van de scooter wist dat deze van misdrijf afkomstig was.

Het hof verwerpt derhalve het verweer.”

15. In casu is als feitelijke gedraging bewezenverklaard dat verdachte zich in strijd met de waarheid heeft voorgedaan als bonafide verkoper en in die hoedanigheid de schijn heeft gewekt een deugdelijke scooter te verkopen zonder te vermelden dat het aangebrachte VIN niet bij de scooter hoorde.

16. De vraag is in de eerste plaats of deze gedragingen kunnen worden gekwalificeerd als het aannemen van een valse hoedanigheid. De verdachte heeft de scooter daadwerkelijk overgedragen aan de koper. Hij heeft in ieder geval niet ‘in strijd met de waarheid’ doen voorkomen dat hij in staat en voornemens was de scooter te leveren wat in de regel wordt aangemerkt als het zich in strijd met de waarheid voordoen als bonafide verkoper.

17. Uit de bewijsoverweging van het hof leid ik af dat het hof kennelijk heeft geoordeeld dat het zich in strijd met de waarheid voordoen als bonafide verkoper hier is gelegen in het wekken van de schijn dat de verdachte een deugdelijke scooter verkocht terwijl dat niet zo was. Het hof overweegt immers dat de verdachte zich in strijd met de waarheid heeft voorgedaan als bonafide verkoper “en in deze hoedanigheid” de schijn heeft gewekt een deugdelijke scooter te verkopen terwijl dat niet het geval was. Nog afgezien van de vraag of het wekken van die schijn ook valt onder het zich in strijd met waarheid voordoen als bonafide verkoper, betekent de overweging van het hof, zo gelezen, dat het hof alleen heeft vastgesteld dat verdachte zich in strijd met de waarheid heeft voorgedaan als een bonafide verkoper. Dat is zoals hiervoor onder 13 is opgemerkt onvoldoende om zijn gedragingen aan te merken als het aannemen van een valse hoedanigheid. Uit het dossier blijkt verder niet dat de verdachte meer heeft gedaan dan genoemde schijn wekken. De steller van het middel wijst er bijvoorbeeld terecht op dat niet blijkt dat de verdachte met betrekking tot zijn naam, adres en telefoonnummer onjuiste gegevens heeft gebruikt. De zich in het dossier bevindende kopie van de advertentie op Marktplaats.nl vermeldt zijn eigen naam en telefoonnummer, terwijl ook uit de verklaringen van aangever [slachtoffer] volgt dat de verdachte zijn eigen naam gebruikte en [slachtoffer] naar zijn woonadres heeft laten komen om een proefritje te maken op de scooter en om deze op te halen. Zo bezien is de bewezenverklaring voor zover inhoudend dat de verdachte een valse hoedanigheid heeft aangenomen niet begrijpelijk.

18. Tot cassatie hoeft dat echter niet te leiden nu het hof uit de vastgestelde feiten en omstandigheden wel heeft kunnen afleiden dat de koper door de bedrieglijke handelingen van de verdachte in concreto is bedrogen wat de deugdelijkheid van de scooter aangaat, en dat verdachte zich dus heeft bediend van listige kunstgrepen. Verdachte heeft immers niet alleen doen voorkomen dat er niets mis was met de herkomst van de scooter en het daarop aangebrachte VIN, maar heeft daarnaast kennelijk onder meer de sleutels van de scooter en het overschrijvingsbewijs aan de koper overhandigd en toegezegd het andere deel van het kentekenbewijs op te sturen, terwijl verdachte op dat moment moet hebben geweten dat hij dat niet zou (kunnen) doen. Het hof heeft dit kunnen aanmerken als bedrieglijke handelingen die aan de valse voorstelling dat sprake was van een deugdelijke scooter met daarop een juiste/ongewijzigde VIN, een zodanige schijn van waarheid of werkelijkheid verschaften dat de koper ten tijde van de verkoop weinig tot geen reden had om te vermoeden dat er iets mis was met de scooter, en dat de koper daarom ook niet kan worden verweten dat hij geen nader onderzoek heeft gedaan.

19. Het middel is dus deels terecht voorgesteld, nu de bewezenverklaring van feit 7 voor zover inhoudend dat de verdachte een valse hoedanigheid heeft aangenomen niet begrijpelijk is en/of onvoldoende is gemotiveerd. Dat hoeft echter niet tot cassatie te leiden, nu de bewezenverklaring met weglating van die omstandigheid kan worden gelezen. De bewezenverklaring voor zover inhoudend dat de verdachte zich heeft bediend van listige kunstgrepen is immers wel voldoende met redenen omkleed en niet onbegrijpelijk. Dat betekent dat het middel voor zover het daartegen is gericht faalt, en dat - nu het gebruik maken van listige kunstgrepen op zich zelf voldoende is voor een bewezenverklaring van oplichting - de aard en ernst van het bewezenverklaarde niet wordt aangetast door het weglaten van het onderdeel ‘het aannemen van een valse hoedanigheid’.

20. Het middel leidt niet tot cassatie.

21. In het derde middel wordt erover geklaagd dat de bewezenverklaring van feit 8 voor zover inhoudend dat het “een door misdrijf verkregen goed” betrof geen steun vindt in de gebezigde bewijsmiddelen.

22. Voor de bewezenverklaring van opzetheling is vereist dat uit de bewijsmiddelen blijkt dat het betreffende goed door enig misdrijf is verkregen. De rechter dient blijk te geven van een onderzoek naar het voorafgaande misdrijf, maar zijn beslissing omtrent het bestaan van dat misdrijf kan in de voor het bewijs gebezigde bewijsmiddelen besloten liggen. Ook indien op grond van het beschikbare bewijsmateriaal geen rechtstreeks verband valt te leggen tussen het goed en een bepaald misdrijf, maar het op grond van de vastgestelde feiten en omstandigheden niet anders kan zijn dan dat het goed uit enig misdrijf afkomstig is, kan de criminele herkomst daarvan bewezen worden geacht. (Voetnoot 10)

24. Die laatste conclusie heeft het hof kennelijk en niet onbegrijpelijk (gelet op de genoemde uit de bewijsmiddelen blijkende feiten en omstandigheden) tot de zijne gemaakt. De verdediging heeft niet aangevoerd welke andere, legitieme reden er zou kunnen zijn voor het veranderen van het op de scooter aangebrachte VIN (of voor het wegslijpen van het nummer op het motorblok waarop de hof wijst in zijn bewijsoverweging), dan het verhullen van de juiste identiteit van het voertuig en dus van de illegale herkomst daarvan. In het feit dat verdachte ondanks zijn toezegging niet het andere deel van het kentekenbewijs heeft opgestuurd heeft het hof steun kunnen vinden voor zijn oordeel dat de scooter geen legale herkomst had en voor het feit dat verdachte dat ook wist. Degene die een scooter legaal verkrijgt heeft immers in de regel ook dat deel van het kentekenbewijs in zijn bezit en zal bij verkoop daarvan geen reden hebben om het niet te overleggen.

25. Het middel faalt.

26. In het vierde middel wordt erover geklaagd dat een verklaring van aangever [slachtoffer] omtrent feiten en omstandigheden die hij niet zelf heeft waargenomen of ondervonden in strijd met art. 342 Sv tot bewijs is gebezigd.

27. Een getuigenverklaring moet een mededeling behelzen van feiten en omstandigheden die de getuige zelf heeft waargenomen of ondervonden. Een mening, gissing of gevolgtrekking valt daar niet onder. Een mening of gevolgtrekking is vooral ontoelaatbaar als deze een aan de rechter voorbehouden oordeel bevat. Een dergelijke conclusie is niet bruikbaar voor het bewijs tenzij de rechter op grond van andere bewijsmiddelen heeft geoordeeld en heeft kunnen oordelen dat een zodanige conclusie terecht is getrokken. (Voetnoot 11)

28. De steller van het middel doelt op de tot bewijs gebezigde verklaring van de aangever voor zover inhoudend: “Nu blijkt uit onderzoek dat de scooter met kenteken [AA-00-BB] gestolen is”. Die verklaring is opgenomen in het proces-verbaal van de door [slachtoffer] gedane aangifte van heling van de scooter. Uit dat proces-verbaal blijkt dat de aangever niet uit eigen initiatief aangifte heeft gedaan maar is gebeld door de politie met de mededeling dat uit onderzoek was gebleken dat de door hem gekochte scooter mogelijk gestolen was. Bedoelde tot bewijs gebezigde verklaring is dus kennelijk een weergave van wat de politie [slachtoffer] heeft verteld. Zoals de steller van het middel betoogt, moet bedoelde verklaring daarom worden aangemerkt als een verklaring over feiten of omstandigheden [slachtoffer] niet zelf heeft waargenomen en waarin een (juridische) conclusie wordt getrokken die aan de rechter is voorbehouden. Tot cassatie behoeft dat echter niet te leiden, nu het hof kennelijk heeft geoordeeld, hetgeen hij op grond van de overige bewijsmiddelen kon doen, dat die conclusie terecht is getrokken en het hof die conclusie dus tot de zijne heeft gemaakt.

29. Het middel faalt.

30. Het vijfde middel is gericht tegen de motivering van de ten aanzien van feit 7 opgelegde schadevergoedingsmaatregel.

31. In de toelichting op het middel wordt gesteld dat de overwegingen van het hof innerlijk tegenstrijdig en in onderling verband bezien onbegrijpelijk zijn nu het hof enerzijds heeft overwogen dat geen straf of maatregel zal worden opgelegd ten aanzien van de bewezenverklaarde feiten (waaronder feit 7), maar anderzijds heeft bepaald dat aan verdachte ten aanzien van het onder 7 bewezenverklaarde een schadevergoedingsmaatregel wordt opgelegd. De steller van het middel leest in de overwegingen van het hof dat geen straf of maatregel zal worden opgelegd, kennelijk mede dat geen strafvergoedingsmaatregel zal worden opgelegd. Die lezing acht ik in het geheel niet voor de hand liggen.

32. Ten eerste blijkt uit de onder het kopje ‘Geen straf of maatregel’ opgenomen overwegingen dat het hof heeft besloten in de onderhavige zaak geen straf of maatregel op te leggen omdat een deel van het feitencomplex speelt in de periode dat verdachte meerderjarig was en verdachte voor dat deel al een straf kreeg opgelegd (in het arrest dat op dezelfde dag is gewezen als het onderhavige arrest (Voetnoot 12)). Die beslissing is dus ingegeven door de omstandigheid dat verdachte in een andere zaak al wordt bestraft wegens het plegen van (een deel van) het feitencomplex, niet omdat het hof een straf of maatregel in het geheel niet geboden achtte. Dat het hof ook heeft bedoeld te zeggen dat geen schadevergoedingsmaatregel zal worden opgelegd lijkt mij gelet daarop hoogst onwaarschijnlijk. De overweging ziet immers duidelijk op de oplegging van straffen of maatregelen ter bestraffing van het plegen van de strafbare feiten, en staat los van de vraag of er maatregelen nodig zijn ter compensatie van de gevolgen van die feiten voor het slachtoffer, zoals de schadevergoedingsmaatregel. Steun voor de opvatting dat het hof niet mede heeft bedoeld te overwegen dat ook de schadevergoedingsmaatregel niet zal worden opgelegd, kan bovendien worden gevonden in het feit dat het hof vervolgens in het bestreden arrest gemotiveerd uiteen heeft gezet dat en waarom de schadevergoedingsmaatregel wegens feit 7 wordt opgelegd. (Voetnoot 13) Van tegenstrijdige of onbegrijpelijke overwegingen is gelet op het voorgaande dus mijns inziens geen sprake.

33. Het middel faalt.

34. Het eerste, derde, vierde en vijfde middel kunnen worden afgedaan met de aan art. 81, eerste lid, RO bedoelde motivering.

35. Ambtshalve heb ik geen gronden aangetroffen die tot vernietiging van de bestreden uitspraak aanleiding behoren te geven.

36. Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG