Rechtbank Den Haag, eerste aanleg - enkelvoudig intellectueel-eigendomsrecht

Voor zover Fatboy aan haar vorderingen inbreuk op het Model ten grondslag heeft gelegd, is de voorzieningenrechter van deze rechtbank, gelet op de vestigingsplaats van Coolado in Nederland, internationaal en relatief bevoegd kennis te nemen van de vorderingen van Fatboy op grond van artikel 80 lid 1, artikel 81 aanhef en onder a en artikel 82 lid 1 UmodVo (zowel ten aanzien van de Uniemodellen als de internationale modelregistraties met gelding in de Europese Unie), in samenhang met artikel 3 van de Uitvoeringswet EG-verordening betreffende Gemeenschapsmodellen. Deze bevoegdheid strekt zich uit tot de gehele Europese Unie.

Het gaat hier om een in kort geding gevorderde voorlopige voorziening. De voorzieningenrechter moet daarom eerst beoordelen of Fatboy ten tijde van dit vonnis bij die voorziening een spoedeisend belang heeft. Daarnaast geldt dat de voorzieningenrechter in dit kort geding moet beoordelen of de vorderingen in de bodemprocedure een zodanige kans van slagen hebben, dat vooruitlopend daarop toewijzing van de voorlopige voorziening gerechtvaardigd is. Als uitgangspunt geldt bovendien dat in deze procedure geen plaats is voor bewijslevering.

Coolado betwist dat Fatboy voldoende spoedeisend belang bij haar vorderingen heeft. Ze voert daartoe aan dat de LayTube meer dan acht jaar geleden werd geïntroduceerd door middel van een grootschalige crowdfunding campagne via het internet-platform ‘Indiegogo’. In het voorjaar van 2024 werd zelfs een grootschalige outdoor-campagne gevoerd in België, met nationale dekking in verschillende kranten en andere grote nieuwsplatforms, aldus Coolado.

De voorzieningenrechter stelt voorop dat in beginsel bij voortdurende (vermeende) inbreuk op een subjectief recht een spoedeisend belang gegeven is. (Voetnoot 3) Dit kan anders worden op het moment dat de rechthebbende niet voortvarend heeft opgetreden. Naar voorlopig oordeel heeft Coolado onvoldoende aangevoerd om aan te nemen dat Fatboy eerder op de hoogte was dan (kort voor) de sommatie. Dat volgt ook niet uit de door Coolado opgeworpen feiten. Zelfs als er al van uit zou moeten worden gegaan dat voor het spoedeisend belang van Fatboy niet enkel wetenschap een criterium is, maar ook dat Fatboy op de hoogte had moeten zijn van de activiteiten van Coolado, heeft Fatboy voorshands voldoende onderbouwd dat de LayTube niet in dusdanig belangrijke mate op de relevante markt aanwezig was dat zij er van op de hoogte had moeten zijn.

Bij beoordeling van de gestelde inbreuk moet het volgende in aanmerking worden genomen. Volgens artikel 10 lid 1 UModVo omvat de beschermingsomvang van een Uniemodel elk model dat bij de geïnformeerde gebruiker geen andere algemene indruk wekt. Volgens lid 2 wordt bij het beoordelen van de draagwijdte van de bescherming rekening gehouden met de mate van vrijheid van de ontwerper bij de ontwikkeling van het model. Bij de vergelijking is het model zoals ingeschreven in beginsel maatgevend voor de beschermingsomvang. Maar bij de beoordeling van de algemene indruk die door de betreffende modellen wordt gewekt, kunnen de daadwerkelijk verhandelde voortbrengselen in aanmerking worden genomen voor zover dit een bevestiging oplevert van wat uit het model zoals ingeschreven blijkt, dus enkel ter verduidelijking, om al eerder getrokken conclusies te bevestigen. (Voetnoot 4) Tussen de beantwoording van de vragen of een model geldig is, en wat de beschermingsomvang daarvan is, bestaat in die zin een verband dat, indien vaststaat dat een model geldig is, de beschermingsomvang daarvan (i) afhankelijk is van de afstand die bestaat tussen het model en eerdere soortgelijke modellen, en (ii) ten opzichte van latere modellen niet groter is dan de afstand die bestaat tussen het model en eerdere soortgelijke modellen. (Voetnoot 5)

De voorzieningenrechter oordeelt dat de LayTube voorshands eenzelfde algemene indruk maakt als het Model, zodat Coolado inbreuk maakt op de modelrechten van Fatboy. Hiervoor is het volgende redengevend.

Coolado verweert zich tegen de modelrechtelijke vorderingen van Fatboy met de stelling dat de Lamzac in de praktijk snel lucht verliest en daardoor ‘inzakt’. De Lamzac verliest hierdoor vorm en is niet meer geschikt voor het beoogde doel (te weten: de functie als ligzak/luchtbed). De Lamzac lijkt in leeggelopen vorm ook niet meer op het Model zoals dat is gedeponeerd. Bovendien is de LayTube ontworpen voor therapeutisch gebruik, waar de ‘dubbele buisvorm’ van de LayTube èn dus ook van de Lamzac in het bijzonder voor geschikt is, aldus Coolado.

Wat Coolado met haar verweer betoogt, naar de voorzieningenrechter begrijpt, is dat Coolado geprobeerd heeft een in haar ogen verbeterde variant van de Lamzac te ontwerpen. Coolado was zich hierbij bewust van het modelrecht van Fatboy en heeft zich naar eigen zeggen ter zake laten voorlichten door het adviesbureau Gevers. Nu Coolado op zich niet betwist dat de Lamzac niet (uitsluitend) technisch is bepaald, gaat de voorzieningenrechter uit van de geldigheid van het Model. Die geldigheid is ook al in diverse uitspraken aangenomen, waaronder die van de rechtbank Den Haag (Voetnoot 6), het Gerechtshof Den Haag (Voetnoot 7) en van de Kamer van Beroep van het European Union Intellectual Property Office  (Voetnoot 8) (“KvB EUIPO”).

In het kader van de inbreukvraag moet dan worden beoordeeld in hoeverre het inbreukmakende voortbrengsel (i.c. de LayTube) overeenstemt met (de afbeeldingen van) het Model zoals dat is gedeponeerd. Voor de beoordeling van de modelinbreuk is zodoende niet van belang of de Lamzac in technisch opzicht (wellicht) voor verbetering vatbaar is en dat de LayTube zo’n verbeterde uitvoeringsvorm is. Dit verweer van Coolado moet dus stranden.

Ook kan het Coolado niet baten dat de ‘dubbele buisvorm’ van de Lamzac en van de LayTube geschikt is voor therapeutisch gebruik. Volgens Coolado is de buisvorm bij uitstek geschikt voor dergelijk gebruik, omdat de (dichtgenaaide) dubbele buisvorm de ruggengraat ontlast en het bekken ondersteunt. Tijdens de mondelinge behandeling heeft Coolado dit nog nader toegelicht, maar indien en voor zover zij hiermee tracht te betogen dat de Lamzac, althans de LayTube, tòch uitsluitend technisch bepaald zou zijn, strandt dat betoog.

Het Gerechtshof Den Haag heeft reeds in een vergelijkbare zaak (Voetnoot 9) geoordeeld dat de dichtgenaaide rookworstvorm van het model niet uitsluitend technisch is bepaald omdat Fatboy voldoende aannemelijk heeft gemaakt dat de combinatie van technische functies die door de verweerder in die zaak aan de dichtgenaaide worstvorm werd toegeschreven, kan worden gerealiseerd met talrijke andere, (sterk) van die vorm afwijkende basisvormen. In de huidige zaak heeft Fatboy dit betoog herhaald, en Coolado heeft geen nieuwe argumenten aangevoerd die het noodzakelijk maken dat moet worden afgeweken van het eerdere oordeel van het hof. Hetzelfde geldt voor de uitspraak van de KvB EUIPO.

Zelfs als gezegd kan worden dat de dubbele buisvorm bepaalde therapeutische voordelen heeft, heeft Coolado onvoldoende onderbouwd waarom zij in vormtechnisch opzicht geen alternatief kon ontwerpen. Het beoogde zitcomfort of ligcomfort van een luchtbed (zoals de Lamzac of de Laytube) stelt bepaalde eisen aan de vormgeving, maar bepaalt naar voorlopig oordeel niet de noodzaak van de dichtgenaaide dubbele buis van de Lamzac (en dus niet de rookworstvorm). Weliswaar moet de ‘ligzak’, lang en breed genoeg zijn om op te liggen, maar de ontwerper kan daarbij kiezen uit vele vormen (bijvoorbeeld een rechthoekig, afgerond of ovaal model, een hoger of lager model, een verhoogd hoofdeinde enzovoorts). Fatboy heeft dit met onder meer de volgende afbeeldingen onderbouwd (en Coolado heeft dit onvoldoende bestreden):

Coolado lijkt te betogen dat de ontwerper die vormvariaties niet tot zijn beschikking heeft, omdat daarmee het therapeutisch effect verloren zou gaan. Echter, de voorzieningenrechter overweegt dat de ondersteuning van de lendenen en ruggengraat ook op vele andere manieren is vorm te geven, en dat bovendien ook, zoals hierboven overwogen, bepaalde aspecten anders vorm kunnen worden gegeven. Coolado heeft onvoldoende aannemelijk gemaakt dat een eventuele therapeutische functie het uiterlijk van de LayTube dicteert en dat de overeenkomsten met het Model daarop zouden zijn terug te voeren.

Artikel 10 UModVo bepaalt dat de door het Uniemodel verleende bescherming elk model omvat dat bij de geïnformeerde gebruiker geen andere algemene indruk wekt. Het begrip „geïnformeerde gebruiker” dient te worden opgevat als een tussencategorie tussen de – op het gebied van het merkenrecht gehanteerde – gemiddelde consument, van wie geen enkele specifieke kennis wordt verwacht en die de strijdige merken in de regel niet rechtstreeks vergelijkt, en de vakpersoon met grondige technische deskundigheid uit het octrooirecht. Die gebruiker is niet slechts gemiddeld, maar in hoge mate aandachtig, hetzij door zijn persoonlijke ervaring, hetzij door zijn uitgebreide kennis van de betrokken sector”. Wat het aandachtsniveau van de geïnformeerde gebruiker betreft, moet ervan worden uitgegaan dat de gebruiker, zonder een ontwerper of een technisch deskundige te zijn, de in de betrokken sector bestaande verschillende modellen kent, een zekere kennis bezit met betrekking tot de elementen die deze modellen over het algemeen bevatten, en door zijn belangstelling voor de betrokken voortbrengselen blijk geeft van een vrij hoog aandachtsniveau bij gebruik ervan (Voetnoot 10).

De voorzieningenrechter gaat – met partijen – uit van de volgende uiterlijke kenmerken van het Model: een langwerpige dubbele ‘buis’ die in het midden over de lengte verbonden is (dichtgenaaid); aan één uiteinde doorloopt en knikt; en aan het andere (voeten) uiteinde een dichtgemaakte opgerolde grote opening heeft (het geheel vormt de dubbele buisvorm, of ‘rookworstvorm’). Nu al geoordeeld is dat deze kenmerken niet (uitsluitend) technisch bepaald zijn, zullen zij in de vergelijking met de LayTube worden betrokken.

Coolado betwist dat de LayTube inbreuk maakt op het Model, nu de LayTube aanhaakt bij ‘de kano-vorm’ van de tot het vormgevingserfgoed behorende ‘Cozy Canoe’ en de ‘Sensory PeaPod’ (Voetnoot 11) en niet bij de ‘rookworstvorm’ van het Model. In de (reeds aangehaalde) rechtspraak is bepaald dat het Model in voldoende mate afwijkt van de eerdere modellen ‘Cozy Canoe’ en de ‘Sensory PeaPod’. Dit betekent dus dat de LayTube (met dezelfde basisvorm als de Cozy Canoe en ‘Sensory Peapod’) ook voldoende afwijkt van het Model en daar geen inbreuk op maakt. De LayTube heeft namelijk, anders dan het Model, twee scherpe eindpunten en kent daarmee een symmetrisch ontwerp dat sterk afwijkt van het asymmetrische ontwerp van het Model, aldus nog altijd Coolado.

Anders dan Coolado meent, heeft het hof in de aangehaalde rechtspraak geoordeeld dat het onder- en bovenaanzicht van de Cozy Canoe een duidelijk zichtbaar ligvlak tussen de buizen toont, waar de Lamzac, althans het Model, aan elkaar liggende buizen/worsten toont. Deze aan elkaar vastgemaakte buizen in combinatie met het van het hoofdeinde afwijkende afgeplatte voeteneinde van het Model, leidde het Hof tot het oordeel dat het Model aanzienlijk afwijkt van het bestaande vormgevingserfgoed, ook als de Cozy Canoe en de Sensory Pea Pod daarbij worden betrokken. Het hof heeft daarop geoordeeld dat het in die zaak voorliggende luchtbed/ligmeubel ‘KAISR v2’ bij de geïnformeerde gebruiker, die bekend is met de sterk van het model afwijkende traditionele luchtbedden en de Cozy Canoe, geen andere algemene indruk wekte dan het Model, aangezien beide de opvallende en van het vormgevingserfgoed afwijkende dichtgenaaide worstvorm hadden. De Kaisr v2 werd daarom inbreukmakend geacht.

Ter illustratie is de Kaisr v2 hierna weergegeven:

De karakteristieke dichtgenaaide ‘rookworst’-vorm is ook in de LayTube duidelijk herkenbaar (zie tabel hier onder). Het boven- en onderaanzicht van de Cozy Canoe toont een duidelijke afwijking ten opzichte van het Model (en de uitvoeringsvorm daarvan, de Lamzac), namelijk een bodemvlak om in de kano te zitten, welk vlak bij de LayTube ontbreekt (zoals dit eveneens het geval was bij de Kaisr v2). Het boven- of onderaanzicht van de LayTube lijkt zodoende niet op het boven- of onderaanzicht van de Cozy Canoe, maar op het (eveneens gesloten/dichtgenaaide) boven- en onderaanzicht van het Model. De LayTube wekt daarmee dezelfde algemene indruk als het Model. Dat de LayTube geen afgeknot voeteneinde heeft zoals het Model (en de Kaisr v2), doet daaraan voorhands onvoldoende af. De voorzieningenrechter vindt hiervoor steun in het oordeel van het hof met betrekking tot de Kaisr v2. Ook in de Kaisr v2 was er een aanzienlijk verschil bij één van de uiteinden, namelijk waren beide plat/stomp (het afgeplatte hoofdeinde van de Kaisr v2 is goed te onderscheiden van het puntige hoofdeinde van het Model), maar dat leidde niet tot een andere algemene indruk volgens het hof. Naar voorlopig oordeel staat de Kaisr v2 zelfs verder af van het Model dan de LayTube, zodat waar de Kaisr v2 inbreukmakend is geoordeeld dat des te sterker geldt voor de LayTube.

Overigens is ter zitting getoond dat het uiteinde (het ‘voeteneinde’ met het ventiel) van de LayTube voorzien is van een gesp, die, mits gesloten, de puntige kant van dat uiteinde van de LayTube juist weer afplat. Het is aannemelijk dat deze gesp in de praktijk door gebruikers inderdaad zal worden gesloten. Dit zal bijvoorbeeld het geval zijn om de LayTube op spanning te houden of om haar ergens aan vast te maken, of ook als handvat. In de dichtgegespte vorm lijkt de LayTube nog meer op het Model, zodat de LayTube ook om die reden voorshands inbreukmakend moet worden geoordeeld.

Coolado heeft nog opgeworpen dat de LayTube een andere gebruiksfunctie heeft, namelijk meer geschikt is voor indoor gebruik. Dit argument wordt verworpen, omdat het Modelrecht niet de gebruiksfunctie van een voorwerp beschermt maar de uiterlijke verschijningsvorm. Met betrekking tot de (mogelijke) therapeutische functie verwijst de voorzieningenrechter naar hetgeen daarover al is overwogen in r.o. 4.12 en 4.13. De overige verweren van Coolado behoeven geen bespreking.

De slotsom luidt dat voorshands wordt geoordeeld dat de LayTube op de geïnformeerde gebruiker geen andere algemene indruk wekt dan het Model. Een verbod om inbreuk te maken op het Model met de LayTube is derhalve toewijsbaar.

De nevenvorderingen van Fatboy zullen worden toegewezen voor zover daartegen geen specifieke verweren zijn gericht. Een vordering tot winstopgaaf (alsmede informatie over in- en verkoopprijzen) wordt in kort geding niet toegewezen, omdat het spoedeisend belang daarbij ontbreekt. Dit hangt samen met de afwijzing van de winstafdracht. Deze opgave dient in de bodemprocedure plaats te vinden. De vordering tot vernietiging van de bestaande voorraad zal worden afgewezen, nu Coolado daartegen verweer heeft gevoerd en verhandeling van die voorraad op grond van het toe te wijzen verbod niet mogelijk is. De gevorderde dwangsommen zullen worden gematigd en gemaximeerd zoals in het dictum is verwoord.

Coolado is in het ongelijk gesteld en moet daarom de proceskosten (inclusief nakosten) van Fatboy betalen. Fatboy heeft aan kosten voor haar advocaat in totaal € 15.427,43 opgevoerd. Teneinde de redelijkheid en evenredigheid van de opgevoerde kosten te kunnen beoordelen, wordt aansluiting gezocht bij de Indicatietarieven in IE-zaken (versie april 2017). De daarin vermelde tarieven worden geacht redelijk en evenredig te zijn. Onderhavige zaak valt naar het oordeel van de voorzieningenrechter onder de categorie ‘normaal’ kort geding met een maximumtarief van € 15.000,- voor kosten terzake de werkzaamheden van de advocaat. Nu de door Fatboy opgevoerde kosten boven dit maximumbedrag liggen, zal het gevorderde tot dit maximum worden toegewezen. Dit bedrag wordt verhoogd met € 714,- aan griffierecht, € 119,40 voor kosten dagvaarding, en € 178,-- voor nakosten (plus de verhoging zoals vermeld in de beslissing), zodat in totaal € 16.011,40 aan proceskosten wordt toegewezen.

Nakosten behoren tot de proceskosten. De nakosten worden altijd toegewezen, ook als deze niet expliciet zijn gevorderd. De nakosten worden begroot op het bedrag genoemd in het liquidatietarief civiel (per 1 februari 2024 een bedrag van € 178,00 zonder betekening en bij een procedure in conventie en reconventie een bedrag van € 278,00). Dit bedrag wordt onvoorwaardelijk toegewezen. In geval van betekening wordt een extra component aan salaris (per 1 februari 2024 een bedrag van € 92,00 extra) en de explootkosten van betekening toegekend. Deze kosten worden voorwaardelijk toegekend, te weten als veroordeelde niet binnen veertien dagen na aanschrijving aan het vonnis heeft voldaan en er vervolgens betekening van de uitspraak heeft plaatsgevonden.