Rechtbank Den Haag, eerste aanleg - meervoudig strafrecht overig

De raadslieden hebben gesteld dat de verdachte zich geconfronteerd zag met een ogenblikkelijke, wederrechtelijke aanranding en dat hij handelde uit noodweer, dan wel noodweerexces, beide als bedoeld in artikel 41, eerste lid, van het Wetboek van Strafrecht. De verdachte dient daarom van alle rechtsvervolging te worden ontslagen.

De officieren van justitie hebben gewezen op een aantal feiten en omstandigheden die lastig zijn te rijmen met het door de verdediging geschetste noodweerscenario. Zij zijn daarom van mening dat een scenario waarbij de verdachte uit noodweer of noodweerexces heeft gehandeld, niet aannemelijk is geworden. De officieren van justitie hebben geconcludeerd dat het bewezen verklaarde dan ook strafbaar is.

Beoordelingskader

Bij het beoordelen van een noodweerverweer dient de rechtbank allereerst te onderzoeken of de door de verdachte geschetste feiten en omstandigheden die ten grondslag liggen aan diens beroep op noodweer aannemelijk zijn geworden. Is dat het geval, dan dient te worden beoordeeld of sprake is geweest van een noodweersituatie, of de door de verdachte in de praktijk gebrachte verdediging in deze noodweersituatie noodzakelijk was (de subsidiariteitseis) en of de grenzen van deze noodzakelijke verdediging niet zijn overschreden (de proportionaliteitseis). Aan al deze voorwaarden moet zijn voldaan, wil het beroep op noodweer slagen.

De door de verdachte geschetste feiten en omstandigheden

De verdachte heeft ter terechtzitting verklaard dat hij op 6 juni 2024 in de woning van [slachtoffer] aan de [adres 2] in Leiden was. De verdachte was daar om 9 kilo hasjiesj van [slachtoffer] te kopen. Hij deed dat voor en namens [medeverdachte 2] , die ook het benodigde geld leverde. De verdachte had van [medeverdachte 2] slechts een tiende van het bedrag meegekregen dat benodigd was om de totale afgesproken hoeveelheid hasjiesj te kopen. De afspraak tussen [medeverdachte 2] en de verdachte was dat de verdachte eerst in de woning van [slachtoffer] de hasjiesj zou controleren. Als die in orde was bevonden, zou hij weer naar buiten gaan, waar [medeverdachte 2] met de rest van het geld zou wachten. Daarna zou de verdachte de transactie met [slachtoffer] voltooien.

Zo ver is het volgens de verdachte niet gekomen. In de woning ontstond direct een discussie: [slachtoffer] wilde eerst het geld zien, terwijl de verdachte eerst de hasjiesj wilde controleren. [slachtoffer] kreeg het idee dat hij in zijn eigen huis werd belazerd en hij werd boos. De discussie sloeg om en escaleerde. Er werd over en weer gescholden. [slachtoffer] liep volgens de verdachte naar de hoek van de keuken. Hij deed daar iets met zijn handen en kwam terug met witte handschoenen aan en een vuurwapen. [slachtoffer] liep met een versnelde pas met het wapen in een gestrekte arm naar de verdachte, die op de armleuning van de bank zat. De verdachte had zijn handen omhoog in een afwerende houding en raakte in paniek. Het wapen werd door [slachtoffer] op zijn hoofd gezet en de verdachte hoorde een klikkend geluid uit het wapen komen. Op dat moment raakte hij nog meer in paniek en ging zijn lichaam in de overlevingsstand. In een reflex maakte hij met beide handen een beweging naar de hand van [slachtoffer] waarin hij het wapen vasthield, en drukte die opzij. Er ontstond een hevig gevecht, waarbij de verdachte van de bank afgleed, richting de vloer, en [slachtoffer] bovenop hem kwam. De verdachte heeft toen met alle kracht gebeten in het lichaamsdeel van [slachtoffer] dat het dichtst bij hem was, vermoedelijk zijn rechterbovenarm of -schouder. [slachtoffer] liet daarbij het wapen los, dat op de grond viel. Met een trappende beweging wist de verdachte [slachtoffer] van hem af te duwen. [slachtoffer] is daarna weer opgestaan en kwam vanaf een kleine afstand lopend weer op de verdachte af, waarbij hij “wollah ik ga je doodmaken” riep. De verdachte stelt het wapen te hebben gepakt, te hebben weggekeken en in paniek één keer te hebben geklikt. Hij hoorde daarna een enorm geschreeuw en [slachtoffer] viel opnieuw met zijn lichaam op de verdachte. Er ontstond een tweede gevecht, waarbij de twee mannen worstelend over de vloer zijn gegaan. De verdachte weet niet meer precies waar dat in de woonkamer heeft plaatsgevonden. Hij zat op een gegeven moment helemaal onder het bloed van [slachtoffer] . Op enig moment wist de verdachte onder [slachtoffer] uit te kruipen. [slachtoffer] wilde omhoog komen en zei steeds “ik ga je doodmaken”. De verdachte heeft verklaard dat hij toen de salontafel heeft gegooid in de richting van [slachtoffer] . Hij heeft het wapen gepakt en is richting de deur van de woonkamer gesneld. In die loop heeft hij ook de tas met hasjiesj, die naast de deur stond, meegenomen. Buiten aangekomen was de verdachte helemaal overstuur en heeft hij overgegeven. Hij is bij [medeverdachte 1] , die op hem stond te wachten, in de auto gestapt. Daarna is hij naar de wijk Roomburg gereden, heeft de tas met het wapen en de hasjiesj daar achtergelaten en is door vrienden onder hun hoede genomen, aldus nog altijd de verdachte.

Aannemelijkheid van de door de verdachte geschetste feiten en omstandigheden

De rechtbank acht het door de verdachte aangevoerde scenario voldoende aannemelijk geworden. Daartoe overweegt zij het volgende.

De verdachte heeft over deze gebeurtenissen gedetailleerd en in de loop van de tijd steeds consistent verklaard. Ook wanneer hij door de politie tijdens de verhoren en de reconstructie kritisch werd geconfronteerd met zaken die niet leken te stroken met zijn verklaring, zoals de achteraf overigens onjuist gebleken stelling dat zijn DNA in de uiterste hoek van de woning was aangetroffen, heeft hij zijn verklaringen over de gebeurtenissen in de woning niet aangepast. Dat de verdachte niet onmiddellijk na de gebeurtenissen openheid van zaken heeft gegeven, zoals de officieren van justitie aanvoeren, acht de rechtbank niet geheel onbegrijpelijk, gelet op het mogelijke gevaar dat hij liep op het moment dat hij zou gaan praten en namen zou gaan noemen. De rechtbank merkt daarbij op dat de verdachte wél van meet af aan heeft benadrukt “100% onschuldig” te zijn. Dat de verdachte heeft gewacht totdat hij de inhoud van het dossier kende en daar toen zijn verklaring op heeft afgestemd, is de rechtbank niet gebleken.

Daarnaast strookt het door de verdachte geschetste scenario met de belangrijkste bevindingen uit het forensisch onderzoek. Twee van die bevindingen springen er wat de rechtbank betreft uit.

Dat is op de eerste plaats de (vermoedelijke) bijtwond die op de voorzijde van de rechterschouder van [slachtoffer] is aangetroffen. Die bijtwond is, blijkens het forensisch onderzoek, maximaal enkele minuten voor het overlijden opgelopen (p. 312, dossier M). Het aangetroffen DNA in de bemonstering van deze wond was van de verdachte. Op de rechtermouw van het shirt van [slachtoffer] , ter hoogte van de (bijt)wond, werd eveneens DNA van de verdachte aangetroffen en aanwijzingen voor speeksel. De rechtbank leidt hieruit af dat deze vermoedelijke bijtwond door de verdachte moet zijn toegebracht. Daarbij is van belang dat [slachtoffer] 1,88 meter lang was, en de verdachte aanzienlijk kleiner. Het is daarom aannemelijk dat [slachtoffer] over de verdachte heen gebogen heeft gestaan op het moment dat de verdachte de bijtwond bij hem toebracht. Dit alles strookt met het scenario dat de verdachte schetst. De rechtbank kan zich daarbij ook niet goed een verloop voorstellen waarbij de verdachte een bijtwond zou toebrengen zonder dat hij zich in een onderliggende positie bevond van waaruit hij zich trachtte te bevrijden. De officieren van justitie hebben een dergelijk scenario ook niet geschetst.

Op de tweede plaats acht de rechtbank de schotwond, het schotkanaal en de schotafstand van belang. De inschotverwonding bevond zich, blijkens het forensisch rapport (p. 309, dossier M), aan de buiten- tot voorzijde van het linker bovenbeen. De schotkanalen door beide benen konden aansluitend worden gemaakt door spreiding van het rechterbeen naar buiten toe (zoals onder meer bij wijdbeens zitten of staan), met hierbij een verloop van voornamelijk links naar rechts en zeer gering van onder naar boven. Deze plaatsing van schot en schotbaan, in de benen en licht omhoog, duidt op een positie van de schutter die zich aanzienlijk lager bevond dan het slachtoffer. Het slachtoffer stond bovendien wijdbeens. Deze forensische feiten stroken met hetgeen de verdachte heeft verklaard, namelijk dat hij op de grond gelegen tegen de bank steunde en dat [slachtoffer] op hem af liep. Ze bevestigen op dit punt het door hem geschetste scenario. Hetzelfde geldt voor de korte schotafstand tot het been van het slachtoffer, te weten ongeveer 2,5 centimeter. Ook hierin ziet de rechtbank een bevestiging van de zeer korte afstand waarop het slachtoffer de verdachte moet zijn genaderd (dossier I, p. 1682).

In het licht van deze belangrijke forensische feiten die het door de verdachte geschetste scenario ondersteunen, leggen de inconsistenties of onduidelijkheden die door de officieren naar voren zijn gebracht onvoldoende gewicht in de schaal. De rechtbank merkt daarbij nogmaals op dat de bedoelde feiten ook moeilijk anders zijn te verklaren dan door een verloop zoals de verdachte dat beschrijft; de officieren van justitie hebben zo’n mogelijke andere verklaring ook niet gepresenteerd. Daarbij staat enige onzekerheid over de precieze feitelijke toedracht niet in de weg aan het oordeel dat een noodweerscenario aannemelijk is geworden. De rechtbank ziet tot slot ook overigens geen feiten of omstandigheden in het dossier die het scenario dat door de verdachte is geschetst, onmogelijk – en daarmee onaannemelijk – maken.

De rechtbank komt daarmee tot het oordeel dat, gelet op het dossier en hetgeen ter terechtzitting door en namens hem naar voren is gebracht, de feiten en omstandigheden waarop het beroep van de verdachte op noodweer(exces) steunt, aannemelijk zijn geworden.

Juridische beoordeling van het noodweerverweer

Voor noodweer is vereist dat de verdediging is gericht tegen (een onmiddellijk dreigend gevaar voor) een ogenblikkelijke, wederrechtelijke aanranding en dat de gedraging is geboden door de noodzakelijke verdediging van eigen of eens anders lijf, eerbaarheid of goed. Zowel de verdediging zelf als de gekozen wijze van verdediging tegen de aanranding moet noodzakelijk zijn geweest.

De rechtbank is, gelet op het hierboven geschetste scenario dat aannemelijk is geworden, van oordeel dat sprake was van een ogenblikkelijke en wederrechtelijke aanranding waartegen de verdachte zich mocht verdedigen. [slachtoffer] heeft een pistool op het hoofd van de verdachte gezet en daarna is een worsteling ontstaan, waarbij het wapen is gevallen en de verdachte het wapen heeft opgepakt. Vervolgens kwam [slachtoffer] , die aanzienlijk groter en zwaarder was dan de verdachte, opnieuw op hem afgelopen en riep “wollah ik ga je doodmaken”. Met de verdediging is de rechtbank van oordeel dat daarom sprake was van een noodweersituatie.

De rechtbank is voorts van oordeel dat de reactie van de verdachte, onder die omstandigheden, ook heeft voldaan aan de eisen van proportionaliteit en subsidiariteit. De verdachte kon zich in zijn benarde positie – van de bank afgegleden, zittend op de vloer – niet aan de aanval van [slachtoffer] onttrekken en zag zich geconfronteerd met een aanvaller die aanzienlijk groter was dan hij en die hem in woord en daad kenbaar maakte hem te willen doden. Onder die omstandigheden heeft hij, ter afweer van de op hem gerichte aanval, éénmaal, in de richting van [slachtoffer] maar zonder te kijken, geschoten met het wapen. Op dat moment was er geen alternatief verdedigingsmiddel voorhanden. Daarom staat de keuze van het verdedigingsmiddel, het pistool, in dit specifieke geval, niet aan een geslaagd beroep op noodweer in de weg. Ook de wijze waarop de verdachte dat middel in dit geval heeft toegepast, namelijk door met het wapen éénmaal - en niet vaker - te schieten, acht de rechtbank proportioneel.

Conclusie

Daarmee komt de rechtbank tot de conclusie dat het beroep op noodweer slaagt. Zij zal de verdachte daarom ter zake van de doodslag ontslaan van alle rechtsvervolging.

ten aanzien van 09/110857-25

ten aanzien van 09/110857-25

De officier van justitie heeft gevorderd dat de verdachte wordt veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van 11 jaar, met aftrek van de tijd in voorarrest doorgebracht.

ten aanzien van 09/188431-24

De verdediging heeft zich primair op het standpunt gesteld dat de verdachte een geslaagd beroep kan doen op noodweer als strafuitsluitingsgrond en dat daarom geen straf opgelegd dient te worden.

Indien het primaire standpunt door de rechtbank niet wordt gevolgd, is de verdediging subsidiair van mening dat de verdachte een geslaagd beroep kan doen op noodweerexces als strafuitsluitingsgrond, zodat ook om die reden geen straf opgelegd dient te worden.

ten aanzien van 09/110857-25

De verdediging heeft geen standpunt ingenomen ten aanzien van een eventueel op te leggen straf.

Ten aanzien van 09/110857-25

Na te melden straf is in overeenstemming met de ernst van het gepleegde feit, de omstandigheden waaronder dit is begaan en gegrond op de persoon en de persoonlijke omstandigheden van de verdachte, zoals daarvan tijdens het onderzoek op de terechtzitting is gebleken.

De rechtbank neemt hierbij in het bijzonder het volgende in aanmerking.

Ernst van het feit

De verdachte heeft zich samen met een ander schuldig gemaakt aan het afleveren en vervoeren van een aanzienlijke hoeveelheid softdrugs. Door zijn handelen heeft verdachte bijgedragen aan het in stand houden van het criminele circuit met betrekking tot drugs en daarmee gevaar, schade en overlast voor de samenleving veroorzaakt. Bovendien gaat de handel in verdovende middelen steeds meer gepaard met andere vormen van criminaliteit. Zo heeft de handel in softdrugs op meerdere niveaus van de maatschappij een forse negatieve invloed. De verdachte heeft zich hier weinig van aangetrokken en was enkel uit op eigen financieel gewin, zoals hij ook ter terechtzitting heeft verklaard.

Oriëntatiepunten LOVS

De rechtbank heeft gekeken naar de oriëntatiepunten voor straftoemeting van het LOVS (Landelijk Overleg Vakinhoud Strafrecht) en de straffen die in soortgelijke zaken worden opgelegd. Hierin staat als uitgangspunt vermeld in de categorie tussen 5.000-10.000 gram een onvoorwaardelijke gevangenisstraf voor de duur van 4 maanden.

Gevangenisstraf

Gelet op het bovenstaande is de rechtbank van oordeel dat op deze feiten in beginsel niet anders kan worden gereageerd dan met een onvoorwaardelijke gevangenisstraf van aanzienlijke duur.

Justitiële documentatie

De rechtbank heeft kennisgenomen van het strafblad van de verdachte van 10 april 2024. In het nadeel van de verdachte weegt de rechtbank mee dat hij reeds eerder is veroordeeld voor het plegen van vergelijkbare strafbare feiten en bovendien liep de verdachte in een proeftijd.

De op te leggen straf

Alles overwegende legt de rechtbank de verdachte op een gevangenisstraf voor de duur van 4 (vier) maanden met aftrek van de tijd doorgebracht in voorlopige hechtenis. Voor de oplegging van een voorwaardelijk strafdeel ziet de rechtbank geen aanleiding.

De officier van justitie heeft bij vordering van 4 december 2024 gevorderd dat de bij parketnummer 09/333194-21 door de politierechter van de rechtbank Den Haag op 14 februari 2023 voorwaardelijke opgelegde straf van 60 dagen gevangenisstraf, ten uitvoer wordt gelegd wegens niet naleven van de algemene voorwaarden.

De verdediging heeft de rechtbank verzocht de vordering af te wijzen.

De rechtbank overweegt dat de verdachte voor het hem tenlastegelegde levensdelict een aanzienlijke tijd heeft doorgebracht in voorlopige hechtenis. De rechtbank heeft de verdachte voor dit feit nu ontslagen van alle rechtsvervolging. Wel heeft de rechtbank de verdachte voor het samen met een ander vervoeren en afleveren van hasjiesj een onvoorwaardelijke gevangenisstraf opgelegd voor de duur van 4 maanden.

Nu de voorlopige hechtenis aanzienlijk langer is geweest dan de uiteindelijk op te leggen straf acht de rechtbank het niet opportuun om daarnaast ook nog de tenuitvoerlegging te bevelen van een eerdere opgelegde voorwaardelijke gevangenisstraf van 60 dagen. Daarom zal de rechtbank de vordering van de officier van justitie afwijzen.