Rechtbank Gelderland, eerste aanleg - meervoudig bestuursrecht overig

Op 23 maart 2024 heeft eiseres een aanvraag voor een WW-uitkering ingediend. Naar aanleiding van deze aanvraag heeft het UWV, bij besluit van 25 maart 2024, per 18 maart 2024 een WW-uitkering aan eiseres toegekend.

Bij besluit van 25 maart 2024 heeft het UWV naar aanleiding van een melding door eiseres in Mijn UWV dat zij vanaf 27 december 2023 ziek is, aanvankelijk toekenning van ziekengeld aan eiseres op grond van de Ziektewet (ZW) geweigerd, omdat zij recht heeft op loondoorbetaling door haar werkgever.

Op 15 april 2024 heeft de werkgever eiseres alsnog ziekgemeld bij het UWV vanaf 27 december 2023. Vervolgens heeft het UWV met zijn besluit van 26 april 2024 het besluit van 25 maart 2024 ingetrokken en besloten dat eiseres per 18 maart 2024 geen recht heeft op een WW-uitkering, omdat zij vanwege ziekte niet beschikbaar is voor de arbeidsmarkt. Bij besluit van 10 juni 2024 heeft het UWV aan eiseres per 18 maart 2024 alsnog ziekengeld op grond van de ZW toegekend.

Eiseres is op 25 juni 2024 op het spreekuur van een ZW-arts van het UWV geweest. Op basis van de onderzoeksbevindingen heeft deze arts geconcludeerd dat eiseres per 25 juni 2024 geschikt is om haar arbeid bij de werkgever te verrichten. Daarom heeft het UWV, bij besluit van 3 juli 2024, het ziekengeld van eiseres met ingang van 25 juni 2024 beëindigd.

4. Het UWV heeft aan de afwijzing van de WW-aanvraag van eiseres het volgende ten grondslag gelegd. Eiseres heeft geen recht op een WW-uitkering, omdat zij onvoldoende weken heeft gewerkt. Om een WW-uitkering te kunnen krijgen, moet zij in de 36 weken voor haar werkloosheid in 26 weken gewerkt hebben. Dit wordt de wekeneis genoemd. De periode van 36 weken loopt in het geval van eiseres van 16 oktober 2023 tot en met 23 juni 2024. Zij heeft in deze periode vijftien weken gewerkt. Dat zijn er te weinig. Eiseres heeft in haar bezwaarschrift tegen het besluit van 10 juli 2024 onder meer aangevoerd dat zij wel voldoet aan de wekeneis als de weken waarin zij wegens ziekte of arbeidsongeschiktheid niet kon werken, worden meegeteld. Eiseres kon in deze weken niet werken vanwege zwangerschap of bevalling. Doordat de wet daarmee geen rekening houdt, maakt de wet een ongeoorloofd onderscheid op grond van geslacht, aldus eiseres.

Het UWV stelt in reactie op deze bezwaargrond dat de wet een strikte uitleg hanteert van de kalenderweken die worden meegerekend voor de wekeneis. De kalenderweken waarin eiseres wegens ziekte of arbeidsongeschiktheid geen arbeid kon verrichten worden niet meegenomen in de telling van de wekeneis. De periode van ziekte of arbeidsongeschiktheid loopt in het geval van eiseres van 27 december 2023 tot en met het einde van haar dienstverband (18 maart 2024). De referteperiode van 36 weken wordt in deze situatie wel met het aantal weken van ziekte verlengd (dit wordt voorverlenging genoemd). Door de toepassing van de voorverlenging kan er volgens het UWV niet worden gezegd dat sprake is van ongeoorloofd onderscheid op grond van geslacht. Door de voorverlenging is de situatie ontstaan dat vrouwen niet langer eerder dan mannen niet voldoen aan de wekeneis. Door de voorverlenging beslaat de referteperiode van eiseres de periode van 10 juli 2023 tot en met 23 juni 2024. Eiseres heeft in deze verlengde referteperiode in minder dan 26 weken gewerkt. Daarom voldoet zij niet aan de wekeneis en daarom heeft zij geen recht op een WW-uitkering.

5. Eisers voert – samengevat – het volgende aan. Als gevolg van de onjuiste en strikte interpretatie van artikel 17a, eerste lid, aanhef en onder a, van WW door het UWV, bestaat er een aanzienlijk risico dat een zwangere werkneemster, als gevolg van zwangerschapscomplicaties waardoor zij niet in staat is arbeid te verrichten, zich gedwongen zou kunnen voelen haar zwangerschap vrijwillig te beëindigen om te voorkomen dat zij haar recht op een WW-uitkering verliest. Het moederschap is echter een juridisch beschermd belang en een zwangere werkneemster mag derhalve niet in een positie worden gebracht waarin zij gedwongen wordt te kiezen tussen het voortzetten van haar zwangerschap en het behoud van haar financiële bestaanszekerheid.

Subsidiair, als de rechtbank van mening is dat zwangerschapsklachten voorafgaand aan zwangerschapsverlof wel als ziekte of arbeidsongeschiktheid kunnen worden beschouwd en derhalve artikel 17a, eerste lid, aanhef en onder a, van de WW van toepassing zou zijn, voert eiseres het volgende aan. De toepassing van de voorverlenging in haar situatie is uitsluitend het gevolg van het onvermogen van eiseres om arbeid te verrichten wegens zwangerschapsklachten voorafgaand aan het zwangerschapsverlof. Door de weken waarin geen arbeid is verricht vanwege zwangerschapsklachten buiten beschouwing te laten en vervolgens de referteperiode te verlengen, wordt een situatie gecreëerd waarin nog steeds sprake is van een verboden onderscheid op grond van geslacht. Conform vaste rechtspraak, zoals het Boyle-arrest (Voetnoot 8), is er dan sprake van indirecte discriminatie wanneer de toepassing van een nationale maatregel, in dit geval voorverlenging, hoewel neutraal geformuleerd, feitelijk een groter aantal vrouwen dan mannen benadeelt. De toepassing van de voorverlenging leidt daarom nog steeds tot een verboden indirecte discriminatie op grond van geslacht, aangezien in deze situatie eerder en meer vrouwen dan mannen niet voldoen aan de wekeneis zoals neergelegd in artikel 17 van de WW. De uitleg van het UWV dat de voorverlenging geen verboden onderscheid zou maken omdat zij formeel op zowel mannen als vrouwen van toepassing is, miskent dat in de praktijk alleen vrouwen wegens zwangerschap of bevalling aanspraak maken op deze regeling van voorverlenging. Hierdoor heeft deze regeling een discriminerende uitwerking, aangezien zij uitsluitend vrouwen benadeelt op grond van een biologisch kenmerk dat mannen niet treft. Dit leidt tot indirecte discriminatie en is in strijd met relevante Europese richtlijnen en rechtspraak. Het gelijkschakelen van de situatie van zwangere vrouwen met die van zieke mannen miskent ook de specifieke bescherming die het Unierecht juist aan zwangere vrouwen biedt.

6. Het UWV stelt zich in het verweerschrift van 8 mei 2025, aanvullend op het bestreden besluit, op het volgende standpunt.

7. De rechtbank stelt allereerst vast dat het beroep van eiseres alleen is gericht tegen het bestreden besluit waarbij de weigering van de WW-uitkering wordt gehandhaafd, en niet tegen besluiten van het UWV over haar recht op ziekengeld op grond van de ZW. Daarom kan de rechtbank niet oordelen over de vraag of het UWV aan eiseres ziekengeld op grond van artikel 19, tweede lid, van de ZW in plaats van op grond van artikel 19, eerste lid, van de ZW had moeten toekennen. Ook kan zij niet oordelen over het verzoek van eiseres om schadevergoeding voor zover dat betrekking heeft op het recht op ziekengeld op grond van de ZW.

8. Uit artikel 17, eerste lid, van de WW volgt dat iemand, om in aanmerking te kunnen komen voor een WW-uitkering, in de 36 kalenderweken onmiddellijk voorafgaande aan haar of zijn werkloosheid in ten minste 26 kalenderweken één arbeidsuur per week heeft. Op grond van artikel 17a, eerste lid, aanhef en onder a, van de WW worden voor de vaststelling van de periode van 36 weken niet in aanmerking genomen kalenderweken gedurende welke de werknemer wegens ziekte of arbeidsongeschiktheid geen arbeid kon verrichten. De periode van 36 kalenderweken (de referteperiode) wordt dan met deze weken voorverlengd.

9. Niet in geschil is dat eiseres vanaf 27 december 2023 tot het einde van haar dienstverband met de werkgever (18 maart 2024) geen werkzaamheden heeft verricht. Het UWV stelt dat eiseres in de periode van 27 december 2023 tot 18 maart 2024 geen arbeid kon verrichten (voor de werkgever) vanwege een buiten haar schuld gelegen oorzaak en daarom, zo begrijpt de rechtbank de onderbouwing van het standpunt van het UWV, verschilt de situatie van eiseres niet van die van een man die wegens ziekte of arbeidsongeschiktheid niet kon werken. Met eiseres is de rechtbank van oordeel dat het wel van belang is om na te gaan wat de oorzaak was van de ongeschiktheid tot werken van eiseres in de betreffende periode. Gelet op de medische informatie die in het dossier aanwezig is en met name de gegevens neergelegd in het, door het UWV tijdens de zitting overgelegde Medisch onderzoeksverslag van 28 juni 2024, acht de rechtbank aannemelijk dat eiseres in deze gehele periode verhinderd was tot het verrichten van haar werkzaamheden in verband met zwangerschaps- of bevallingsgerelateerde aandoeningen. In tegenstelling tot eiseres is de rechtbank echter van oordeel dat deze verhindering tot het verrichten van werkzaamheden wel moet worden beschouwd als arbeidsongeschiktheid. Daarbij sluit de rechtbank aan bij het bepaalde in artikel 19, tweede lid, van de ZW. Daarin wordt namelijk de ongeschiktheid tot het verrichten van haar arbeid door de vrouwelijke werknemer die haar oorzaak vindt in zwangerschap of bevalling wel aangemerkt als arbeidsongeschiktheid.

10. Dit heeft tot gevolg dat het UWV toepassing moest geven aan het bepaalde in artikel 17a, eerste lid, aanhef en onder a, van de WW en de weken waarin eiseres arbeidsongeschikt is geweest tijdens de referteperiode moeten worden voorverlengd. Door deze voorverlenging loopt de referteperiode van 10 juli 2023 tot en met 23 juni 2024. In deze periode heeft eiseres slechts in vijftien weken gewerkt. Dat leidt tot de conclusie dat eiseres niet voldoet aan de wekeneis. De voorverlenging biedt voor haar daarom geen uitkomst.

11. De rechtbank ziet zich vervolgens, gelet op de beroepsgronden van eiseres, gesteld voor de vraag of het bepaalde in artikel 17a, eerste lid, aanhef en onder a, van de WW in haar situatie buiten toepassing moet worden gelaten. De rechtbank antwoordt deze vraag bevestigend. Hieronder licht zij dat toe.

Van belang is of deze bepaling, voor zover toepassing daarvan tot gevolg heeft dat de vrouwelijke werknemer die arbeidsongeschikt is als gevolg van zwangerschap of bevalling gelijk wordt gesteld met andere arbeidsongeschikte werknemers en werkneemsters, in strijd is met artikel 4, eerste lid, van de Richtlijn.

In artikel 4, eerste lid, van de Richtlijn is bepaald dat het beginsel van gelijke behandeling inhoudt dat iedere vorm van discriminatie op grond van geslacht, hetzij direct, hetzij indirect door verwijzing naar met name echtelijke staat of gezinssituatie, is uitgesloten in het bijzonder met betrekking tot:

Artikel 17a, eerste lid, aanhef en onder a, van de WW maakt voor wat betreft de toepassing daarvan geen onderscheid naar de oorzaak van de ongeschiktheid waardoor iemand geen arbeid heeft kunnen verrichten. Deze bepaling en in het verlengde daarvan de voorverlenging houdt echter, naar het oordeel van de rechtbank, ten onrechte geen rekening met arbeidsongeschiktheid van de vrouwelijke werknemer als gevolg van aan zwangerschap en bevalling gerelateerde aandoeningen. Ook houdt deze bepaling ten onrechte geen rekening met het feit dat de voorverlenging voor deze vrouwelijke werknemer onvoldoende soelaas kan bieden, in die zin dat zij ondanks deze voorverlenging niet voldoet aan de wekeneis. Daardoor is er, naar het oordeel van de rechtbank, bij deze voorwaarde om in aanmerking te komen voor een WW-uitkering sprake van een verboden (in)directe discriminatie naar geslacht.

Dat betekent dat het bepaalde in artikel 17a, eerste lid, aanhef en onder a, van de WW bij de beoordeling van de WW-aanvraag van eiseres wegens strijd met artikel 4 van de Richtlijn buiten toepassing moet worden gelaten. Dat heeft tot gevolg dat de weken in de periode van 27 december 2023 tot 18 maart 2024 waarin eiseres vanwege haar arbeidsongeschiktheid als gevolg van zwangerschap en bevalling niet heeft kunnen werken, moeten worden gelijkgesteld met gewerkte weken. Alleen langs deze weg worden in de situatie waarin eiseres verkeert de nadelige gevolgen voor haar als vrouw van het niet hebben kunnen werken als gevolg van zwangerschap of bevalling en daarmee de strijdigheid met het verbod van artikel 4 van de Richtlijn ongedaan gemaakt. Dat leidt tot de conclusie dat eiseres wel aan de wekeneis voldoet.

Het UWV had gelet op 11.3 en 11.4 de WW-aanvraag van eiseres niet af mogen wijzen, omdat zij niet aan de wekeneis zou voldoen. De rechtbank zal daarom het bestreden besluit vernietigen en het UWV zal worden opgedragen een nieuw besluit op het bezwaar van eiseres te nemen met inachtneming van het voorgaande. De rechtbank kan het geschil niet zelf finaal beslechten, omdat de benodigde gegevens daarvoor ontbreken. Het is de rechtbank namelijk niet bekend of eiseres aan de overige vereisten voor het recht op WW-uitkering voldoet.

12. Eiseres voert aan dat zij door de onjuiste besluitvorming van het UWV over haar recht op ziekengeld op grond van de ZW en haar recht op WW-uitkering schade heeft geleden. Daarvoor is het UWV volgens eiseres aansprakelijk te houden. Zij maakt daarom aanspraak op volledige schadevergoeding wegens geleden en nog te lijden schade. Daarbij gaat het om:

? materiële schade die bestaat uit:

? Verder heeft eiseres immateriële schade geleden ten bedrage van € 1.500 wegens de psychische belasting die eiseres heeft ondervonden als gevolg van het onrechtmatig handelen door het UWV. Eiseres werd geconfronteerd met aanhoudende stress, financiële onzekerheid en emotionele belasting in de nasleep van een traumatisch verlopen zwangerschap. Vaststaat dat eiseres psychische klachten heeft waarvoor zij in behandeling is. Gezien de ernst van de medische complicaties, de duur van de procedure en het uitblijven van erkenning door het UWV, is het aannemelijk dat er een causaal verband is tussen dit handelen en de door eiseres geleden immateriële schade. Deze omstandigheden hebben geleid tot een aanzienlijke aantasting van haar levensvreugde.

Volgens het UWV moet het verzoek om schadevergoeding worden afgewezen, omdat er geen sprake is van onrechtmatig handelen door het UWV.

Zoals de rechtbank al in 7 heeft vastgesteld, kan zij in deze uitspraak niet oordelen over het verzoek van eiseres om materiële schadevergoeding voor zover dat verzoek ziet op de besluitvorming van het UWV over haar recht op ziekengeld op grond van de ZW. Die besluitvorming valt namelijk buiten de omvang van dit geding.

In 11.5 is de rechtbank tot het oordeel gekomen dat het UWV de WW-aanvraag van eiseres niet had mogen afwijzen, omdat zij niet aan de wekeneis zou voldoen. De rechtbank heeft daarbij bepaald dat het UWV een nieuw besluit op het bezwaar van eiseres moet nemen. Omdat het de rechtbank niet bekend is of dit nieuwe besluit op bezwaar ertoe leidt dat eiseres wel recht heeft op WW-uitkering, kan zij niet oordelen over de vraag of eiseres recht heeft op (im)materiële schadevergoeding en, zo ja, wat de hoogte daarvan is. De rechtbank bepaalt wel dat het UWV, indien het nieuwe besluit op bezwaar alsnog leidt tot het toekennen van een WW-uitkering aan eiseres, de wettelijke rente over de na te betalen WW-uitkering moet betalen aan eiseres. Ook zal het UWV dan een besluit moeten nemen over de andere door eiseres geclaimde (im)materiële schadeposten.