Rechtbank Noord-Holland, eerste aanleg - meervoudig bestuursrecht overig

Naar aanleiding van het Woo-verzoek van eiser van 2 december 2022 heeft de minister met het primaire besluit van 17 maart 2023 de openbaarmaking van de door eiser gevraagde documenten geweigerd. Met het bestreden besluit van 12 juli 2023 op het bezwaar van eiser is de minister bij de weigering gebleven. Hiertegen heeft eiser beroep ingesteld. Dit beroep heeft het zaaknummer HAA 23/5424 gekregen.

Naar aanleiding van het Woo-verzoek van eiser van 23 maart 2023 heeft de minister met het primaire besluit van 22 mei 2023 de door eiser gevraagde informatie grotendeels openbaar gemaakt. Met het bestreden besluit van 13 oktober 2023 op het bezwaar van eiser is de minister bij het primaire besluit gebleven. Hiertegen heeft eiser beroep ingesteld. Dit beroep heeft het zaaknummer HAA 23/7082 gekregen.

Naar aanleiding van het Woo-verzoek van eiser van 3 april 2023 heeft de minister met het primaire besluit van 1 september 2023 de door eiser gevraagde informatie grotendeels openbaar gemaakt. Met het bestreden besluit van 5 februari 2024 op het bezwaar van eiser is de minister bij het primaire besluit gebleven. Hiertegen heeft eiser beroep ingesteld. Dit beroep heeft het zaaknummer HAA 24/839 gekregen.

In alle drie de zaken verzoekt eiser de rechtbank om zowel de primaire als de bestreden besluiten te vernietigen en zelf in de zaken te voorzien. Dit op last van een dwangsom van € 10.000,- per dag met een maximum van € 500.000,- voor iedere dag dat de minister geen gehoor geeft aan de door de rechtbank te geven beslissing.

De minister heeft op de beroepen gereageerd met drie te onderscheiden verweerschriften.

De rechtbank heeft de beroepen op 6 februari 2025 gelijktijdig, maar niet gevoegd, op zitting behandeld. Hieraan hebben deelgenomen: eiser, de gemachtigde van eiser en de gemachtigde van de minister.

Het onderzoek is ter zitting gesloten. Op verzoek van de rechtbank heeft de minister met instemming van eiser na de zitting alle aan de besluiten ten grondslag liggende geheime stukken overgelegd. De rechtbank heeft hierin geen aanleiding gezien het onderzoek te heropenen.

Ter zitting heeft de rechtbank medegedeeld binnen zes weken en een extra zes weken uitspraak te doen. De rechtbank heeft deze termijn niet gehaald en partijen bericht later uitspraak te doen.

De bestrijding van infectieziekten valt binnen het werkterrein van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (het ministerie). Op grond van artikel 7 lid 1 van de Wet publieke gezondheid geeft de minister leiding aan de bestrijding van een infectieziekte behorende tot groep A (zoals COVID-19).

Bij een (dreigende) uitbraak van een ernstige infectieziekte adviseert het OMT vanuit medisch-epidemiologisch oogpunt over de te nemen maatregelen. Het OMT functioneert ruim 25 jaar en heeft zijn werkwijze in mei 2023 vastgelegd in het Reglement voor het Outbreak Management Team (hierna: het Reglement). De werkwijze was voordien op hoofdlijnen omschreven in de folder 'Landelijke advisering bij infectieziektedreigingen en -crisis. De werkwijze is met het Reglement niet veranderd.

Het OMT adviseert onafhankelijk van wie dan ook. De leden zitten op persoonlijke titel in het OMT vanwege hun expertise. Het ministerie gaat niet over de samenstelling van het OMT en gaat evenmin over de inhoud van de advisering van het OMT (het ministerie noch de minister wordt in het OMT vertegenwoordigd). Elk lid vult voor een vergadering een belangenverklaring in, waarin de directe en indirecte belangen van het lid moeten worden opgenomen. Deze belangenverklaringen worden op de website van het RIVM gepubliceerd. Op deze manier wordt het risico op belangenverstrengeling bij de advisering van het OMT beperkt.

Het OMT vergadert als dat volgens de minister of de directeur CIb nodig is. Tijdens de coronacrisis werd doorgaans een keer in de week vergaderd. Voorafgaand aan de vergadering brengt het LCI de context van de (dreigende) crisis in kaart en maakt een eerste beoordeling van de consequenties van de (dreigende) crisis. Deze analyse wordt aan de deelnemers van de vergadering gestuurd. Daarnaast wordt voorafgaand aan de vergadering een agenda en eventuele relevante literatuur of documenten gestuurd.

In de vergadering bespreekt het OMT welk risico er bestaat, hoe groot dit risico is, welke mogelijkheden er zijn om het risico te verkleinen en in welke orde van grootte de te bereiken resultaten liggen. Vervolgens wordt advies uitgebracht.

Het LCI is, als onderdeel van het CIb, verantwoordelijk voor de verslaglegging van de OMT-vergaderingen en functioneert als secretariaat (het hoofd van het LCI is de secretaris van het OMT). In het (vertrouwelijke) OMT-verslag staan de overwegingen en discussiepunten die tijdens het OMT naar voren zijn gekomen. Het OMT-verslag en -advies worden in concept aan de OMT-leden voorgelegd voor aanvullingen en om feitelijke onjuistheden en/of onoverkomelijke bezwaren aan te geven. Als er vanwege tijdsgebrek geen mogelijkheid bestaat om een reactie te geven op het conceptadvies, dan wordt dit tijdens de vergadering medegedeeld. In dat geval bekijkt alleen de directeur CIb het conceptadvies. De definitieve adviezen van het OMT worden op de website van het RIVM geplaatst. De verslagen blijven vertrouwelijk.

Daarnaast werden de wekelijkse rapportages op basis waarvan het OMT de epidemiologische situatie beoordeelde gepubliceerd op de website van het RIVM. In deze wekelijkse rapportages stond onder andere informatie over het aantal positief geteste personen, het aantal ziekenhuis- en IC-opnames en informatie over de vaccinaties. Het RIVM heeft ook een website waarin alle lopende en afgeronde onderzoeken naar corona zijn gepubliceerd (https://www.rivm.nl/corona/onderzoeken).

Als ondersteuning voor het opstellen van het verslag wordt van elke OMT-vergadering een geluidsopname gemaakt door het secretariaat. Dit audio-bestand wordt alleen gebruikt door het OMT-secretariaat. In een enkel geval, als aantekeningen bijvoorbeeld onvoldoende duidelijk waren, werd het betreffende deel van de opname teruggeluisterd. Als het verslag definitief is wordt het audio-bestand door het secretariaat verwijderd. Deze procedure is afgesproken met de voorzitter, secretaris en de OMT-leden en is als zodanig beschreven in het draaiboek OMT van het RIVM. Het draaiboek is in het besluit dat voorligt in de zaak met procedurenummer 24/839 openbaar gemaakt.

Het BAO beoordeelt de door het OMT geadviseerde maatregelen op politiek-bestuurlijke haalbaarheid en wenselijkheid en adviseert de minister. Over het algemeen kreeg het BAO eerst een concept OMT-advies en kon de voorzitter van het BAO verhelderende vragen stellen aan het OMT. Het OMT stuurde vervolgens - al dan niet met een verduidelijking van het advies- een definitieve versie van het OMT-advies aan het BAO. Vanwege de benodigde spoed was niet altijd voorafgaand aan het BAO een schriftelijk OMT (concept)-advies beschikbaar. In dat geval werd een mondelinge toelichting gegeven door de directeur CIb.

De actuele coronamaatregelen werden vanaf eind 2020 in de Tijdelijke regeling maatregelen covid-19 (Trm) neergelegd. De wijzigingen van de Trm werden op grond van de voor- of nahangprocedure van artikel 58c lid 2 en 3 Wpg aan beide Kamers voorgelegd. Als de Tweede Kamer zou besluiten om niet in te stemmen met de (wijziging van) de Trm, verviel deze van rechtswege of trad deze niet in werking. De coronamaatregelen zijn daarmee steeds onderdeel van intensief parlementair debat en controle geweest.

Ten einde te beoordelen of de minister de openbaarmaking van de verslagen van de OMT-vergaderingen over corona, inclusief de nog bestaande audiobestanden van deze vergaderingen, met een beroep op de uitzonderingsgrond van artikel 5.1, tweede lid, aanhef en onder i, van de Woo heeft kunnen weigeren, heeft de rechtbank op en na de zitting de verslagen en de audiobestanden met een inventarislijst van de minister ontvangen. De rechtbank stelt vast, zoals ook blijkt uit de kamerbrief van de minister van 8 november 2022, dat het gaat om 29 audiobestanden die betrekking hebben op 23 unieke OMT-vergaderingen. Van de 29 audiobestanden hebben 26 bestanden betrekking op OMT-vergaderingen over corona in de periode tussen juni 2020 en maart 2021. De overige 3 bestanden hebben betrekking op respectievelijk 2013, 2009 en 2007 en betreffen OMT-vergaderingen die niet gaan over corona. Deze 3 bestanden vallen daarom buiten het bereik van het Woo-verzoek van eiser.

Gelet op de hoeveelheid en de omvang van de audiobestanden (gemiddeld 3,5 uur per OMT-vergadering) en de verslagen is de rechtbank steekproefsgewijs te werk gegaan. Daarbij heeft de rechtbank 3 audiobestanden beluisterd en de bijbehorende schriftelijke verslagen en openbare adviezen bekeken. (Voetnoot 10) Uit de beluisterde audiobestanden blijkt dat het OMT tijdens de vergadering bespreekt welk risico bestaat, hoe groot dit risico is, welke mogelijkheden er zijn om het risico te verkleinen en in welke orde van grootte de te bereiken resultaten liggen. Ook in de schriftelijke verslagen staan de overwegingen en discussiepunten die tijdens de OMT-vergaderingen naar voren zijn gekomen. De rechtbank stelt vast dat de openbare adviezen vervolgens een zakelijke weergave hiervan zijn.

De gronden die eiser in beroep aanvoert gaan over de belangenafweging op documentniveau; de belangenafweging in het algemeen; de restrictieve toepassing; het tijdsverloop; de persoonlijke levenssfeer van OMT-leden; en de motivering in het algemeen. De rechtbank is van oordeel dat deze beroepsgronden niet leiden tot een ander oordeel. De rechtbank legt hieronder uit hoe zij tot dit oordeel komt.

Eiser voert aan dat de belangenafweging op documentniveau had moeten plaatsvinden en stelt dat wanneer een belangenafweging in abstracto wel mogelijk zou zijn in de gegeven omstandigheden dit onderbouwd dient te worden met argumenten. Deze beroepsgrond slaagt niet. Ter zitting heeft de minister zich op het standpunt gesteld dat een belangenafweging op documentniveau heeft plaatsgevonden, de motivering om de documenten niet openbaar te maken, is voor alle documenten evenwel hetzelfde. In het bestreden besluit en het primaire besluit staat dit niet expliciet. Uit de motivering van deze besluiten blijkt echter wel dat de minister zich ten aanzien van alle documenten op het standpunt heeft gesteld dat openbaarmaking zal leiden tot onevenredige benadeling van het belang van het waarborgen van vertrouwelijk overleg en dat de minister daarom steeds en voor alle onderdelen van de documenten een beroep doet op artikel in 5.1, tweede lid, aanhef en onder i, van de Woo. Deze beroepsgrond slaagt daarom niet.

Eiser voert aan dat de minister een onjuiste belangenafweging heeft gemaakt, die onvoldoende transparant en inzichtelijk is. Naar het oordeel van de rechtbank heeft de minister in het bestreden besluit echter draagkrachtig gemotiveerd waarom het belang van het goed functioneren van de Staat in dit geval zwaarder weegt dan het algemeen belang van openbaarmaking. Hetgeen eiser in beroep aanvoert gaat hier niet op in, daarom slaagt deze beroepsgrond ook niet.

Eiser voert aan dat de minister zich beroept op een relatieve weigeringsgrond die absoluut is toegepast. De minister had de optie van een gedeeltelijke openbaarmaking moeten onderzoeken. Eiser wijst ter onderbouwing op de brief van het Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding (ACOI) van 5 april 2023. Ook deze beroepsgrond slaagt niet. Uit de wetsgeschiedenis (Voetnoot 11) kan worden opgemaakt dat artikel 5.1, tweede lid, aanhef en onder i, van de Woo juist in de wet is opgenomen, omdat het goed functioneren van de overheid ook in het geding is indien een bestuursorgaan bij de oplossing van een probleem in overleg treedt met derden. Een dergelijk overleg is niet altijd intern beraad in de zin van artikel 5.2 van de Woo. In een dergelijk overleg kan het belang van vertrouwelijkheid als voorwaarde voor het goed functioneren van een bestuursorgaan zwaarder wegen dan het belang van openbaarheid, waardoor ook openbaarmaking van informatie zoals de bedoelde audiobestanden en verslagen ter bescherming van het belang van het goed functioneren van de Staat kan worden geweigerd. Daarnaast kan de rechtbank de minister volgen in de motivering van zijn standpunt dat anonimisering, al dan niet gedeeltelijk, in dit geval niet kan worden verwacht. De verschillende expertises kunnen voor het merendeel op de inhoud worden achterhaald, waardoor duidelijk is wie wat naar voren heeft gebracht. Voor een vrije gedachtewisseling acht de minister het op goede gronden van belang dat individuele leden van het OMT niet kunnen worden aangesproken op dat wat ter tafel is gewisseld. Voor zover eiser verwijst naar de brief van het ACOI merkt de rechtbank op dat daarin geadviseerd wordt om na te gaan of er ruimte is om ook (geanonimiseerde) persoonlijke beleidsopvattingen van OMT-leden vrij te geven, nu de crisissfeer is geweken. De rechtbank stelt vast dat de minister dit heeft gedaan en dat de minister vervolgens met een beroep op de weigeringsgrond van artikel 5.1, tweede lid, aanhef en onder i, van de Woo op goede gronden tot de conclusie is gekomen dat hier geen ruimte voor is. Daarbij is van belang – zoals het ACOI zelf ook aangeeft in voetnoot 29 – dat voor de externe adviseurs in beginsel niet de bescherming geldt van persoonlijke beleidsopvattingen in het kader van intern beraad (artikel 5.2 van de Woo) die voor ambtenaren kan worden ingeroepen. (Voetnoot 12)

Eiser voert aan dat door tijdsverloop geen beroep meer kan worden gedaan op artikel 5.1, tweede lid, aanhef en onder i, van de Woo. Gelet op het bepaalde in artikel 5.3 van de Woo is tijdsverloop echter nog niet aan de orde, nu de informatie waar eiser om verzoekt nog niet ouder is dan vijf jaar. Daarnaast is de rechtbank van oordeel dat deze beroepsgrond niet slaagt omdat de minister zich op goede gronden en voldoende gemotiveerd op het standpunt heeft gesteld dat in dit geval tijdsverloop geen rol speelt. Het belang van het goed functioneren van de Staat weegt volgens de minister zwaarder dan het belang van openbaarmaking van de betreffende informatie, en dit zal naar verwachting van de minister ook zo blijven als de informatie ouder is dan vijf jaar. Ter zitting heeft de minister onweersproken naar voren gebracht dat de OMT-leden tot op de dag van vandaag worden bedreigd. Nu dit is komen vast te staan, heeft de minister zich op goede gronden op het standpunt gesteld dat het aannemelijk is dat openbaarmaking van de audiobestanden en de verslagen ertoe leidt dat deelnemers aan de OMT-vergaderingen in de toekomst terughoudender zullen zijn met hetgeen zij in die vergaderingen bespreken. De Staat heeft er belang bij dat de OMT-leden vrijelijk en in vertrouwen kunnen spreken en vrijelijk kunnen bepalen wat zij aan de orde stellen. Dit belang zou door openbaarmaking onevenredig worden geschaad. (Voetnoot 13)

Eiser voert aan dat de minister niet heeft onderbouwd dat openbaarmaking gevolgen kan hebben voor de persoonlijke levenssfeer van de OMT-leden, aangezien een aantal van hen al hun persoonlijke mening in de media heeft geuit. Bovendien kunnen volgens eiser de persoonlijke beleidsopvattingen geanonimiseerd worden verstrekt. De rechtbank stelt vast dat deze beroepsgrond een herhaling is van hetgeen eiser in bezwaar heeft aangevoerd. De minister is hier in het bestreden besluit uitgebreid op ingegaan en hetgeen eiser in beroep aanvoert, leidt niet tot het oordeel dat de minister dit standpunt onvoldoende heeft gemotiveerd. Deze beroepsgrond slaagt daarom niet.

Gelet op het vorenstaande en de bevindingen volgend uit de onder 7.2 genoemde streekproef, is de rechtbank van oordeel dat de minister op grond van het bepaalde in artikel 5.1, tweede lid, aanhef en onder i, van de Woo het belang van het goed functioneren van het OMT en in het verlengde daarvan de Staat, zwaarder heeft mogen laten wegen dan het belang van openbaarmaking. Omwille van de volksgezondheid en tal van andere, maatschappelijke belangen is het van belang dat een pandemie zo snel en effectief mogelijk wordt bestreden. Daarvoor zijn de best mogelijke adviezen van het OMT cruciaal. De minister heeft zich op goede gronden op het standpunt gesteld dat het belang van openbaarmaking van de verslagen van de OMT-vergaderingen, inclusief de nog bestaande audiobestanden van deze vergaderingen, daar niet tegen opweegt. In die belangenafweging heeft de minister aanzienlijk gewicht mogen toekennen aan het feit dat de adviezen van het OMT openbaar zijn, net als de wekelijkse rapportages, de wetenschappelijke onderzoeken, de technische briefings aan de Tweede Kamer en de presentaties die tijdens de Catshuis-overleggen zijn gegeven (zie de in overweging 6 gegeven toelichting over de rol en werkwijze OMT tijdens de coronapandemie). Daardoor is heel veel informatie openbaar en is de meerwaarde van het (ook) openbaar maken van de door eiser gevraagde informatie beperkt.

Gelet op het voorgaande slaagt de beroepsgrond van eiser dat het besluit onvoldoende gemotiveerd is niet.

9. De rechtbank komt tot de conclusie dat het beroep met zaaknummer HAA 23/5424 ongegrond is. Met betrekking tot de weigering van de minister om de verslagen van de OMT-vergaderingen, inclusief de nog bestaande audiobestanden van deze vergaderingen, openbaar te maken op grond van artikel 5.1, tweede lid, aanhef en onder i, van de Woo heeft de minister zich naar het oordeel van de rechtbank op goede gronden en voldoende gemotiveerd op het standpunt gesteld dat het belang van het goed functioneren van de Staat zwaarder weegt dan het belang van openbaarmaking van de betreffende informatie.

10. Eiser heeft verzocht om openbaarmaking van alle stukken en correspondentie – intern en extern – aangaande en met betrekking tot het Woo-verzoek van 2 december 2022. Met correspondentie doelt eiser ook op sms- en chatberichten met (voormalige) leden van het OMT of met (voormalige) bewindspersonen. (Voetnoot 14)

11. De minister heeft de door eiser gevraagde informatie grotendeels openbaar gemaakt. Er zijn meerdere documenten aangetroffen. Enkele documenten zijn al openbaar en 105 documenten heeft de minister grotendeels openbaar gemaakt met uitzondering van persoonsgegevens, omdat het belang van eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer zwaarder weegt dan het belang van openbaarmaking (artikel 5.1, tweede lid, aanhef en onder e, van de Woo). In diverse documenten zijn in het belang van een goede en democratische bestuursvoering de persoonlijke beleidsopvattingen verstrekt (artikel 5.2, tweede lid, van de Woo). Er is geen sms/Whatsapp-correspondentie gevonden die ziet op besluitvorming rond het Woo-verzoek van 2 december 2022.

De rechtbank stelt vast dat eiser zich niet verzet tegen de weigering van de minister om persoonsgegevens openbaar te maken (artikel 5.1, tweede lid, aanhef en onder e, van de Woo).

De gronden die eiser in beroep aanvoert, gaan over de door de minister verrichte zoekslag naar de gevraagde sms/Whatsapp-correspondentie. Eiser verwijt de minister dat uitsluitend de zoekterm ‘ [achternaam eiser] ’ zou zijn gebruikt en stelt dat de minister de sms/Whatsapp-correspondentie op inhoud had moeten bekijken om te onderzoeken of deze wellicht betrekking heeft op het Woo-verzoek van 2 december 2022. Verder acht eiser het ongeloofwaardig dat er geen sms/Whatsapp-correspondentie aanwezig is, terwijl uit de wel openbaar gemaakte documenten blijkt dat de bewindspersonen op de hoogte willen blijven van het Woo-verzoek van 2 december 2022 en betrokken zijn geweest bij de verdere afhandeling daarvan.

De rechtbank is van oordeel dat deze beroepsgrond niet slaagt. De minister heeft zich op het standpunt gesteld dat na onderzoek is gebleken dat de gevraagde sms/Whatsapp-correspondentie niet onder hem berust. De minister heeft in het bestreden besluit toegelicht hoe de zoekslag naar sms/Whatsapp-correspondentie heeft plaatsgevonden en heeft naar aanleiding van het bezwaar opnieuw gezocht naar de gevraagde sms/Whatsapp-correspondentie, maar verder niks gevonden. Daarbij heeft de minister aangegeven dat het niet vreemd is dat dergelijke sms/Whatsapp-correspondentie er niet is, omdat het informeren over nieuw binnengekomen Woo-verzoeken en het afstemmen van Woo-besluiten niet via sms of Whatsapp plaatsvindt. Naar het oordeel van de rechtbank is de door de minister verrichte zoekslag volledig geweest en is de stelling van de minister dat er geen sms/Whatsapp-correspondentie niet ongeloofwaardig. Volgens vaste jurisprudentie (Voetnoot 15) is het vervolgens aan eiser om aannemelijk te maken dat er – in tegenstelling tot de uitkomsten van het onderzoek door de minister – toch sms/Whatsapp-correspondentie is die onder de minister berust en die ziet op het Woo-verzoek van 2 december 2022. De rechtbank is van oordeel dat eiser hierin niet is geslaagd.

Eiser verwijt de minister dat uitsluitend de zoekterm ‘ [achternaam eiser] ’ zou zijn gebruikt en stelt dat de minister de sms/Whatsapp-correspondentie op inhoud had moeten bekijken om te onderzoeken of deze wellicht betrekking heeft op het Woo-verzoek van 2 december 2022. De rechtbank kan eiser hierin niet volgen. Tot een dergelijk onderzoek is de minister niet verplicht en – zoals de minister in het verweerschrift ook uitlegt en ter zitting nog heeft benadrukt – is het gangbaar om zoektermen te gebruiken en in onderhavig geval ligt de zoekterm ‘ [achternaam eiser] ’ het meest voor de hand.

Voor zover eiser het ongeloofwaardig acht dat geen sms/Whatsapp-correspondentie aanwezig is, terwijl uit de wel openbaar gemaakte documenten blijkt dat de bewindspersonen op de hoogte willen blijven van het Woo-verzoek van 2 december 2022 en betrokken zijn geweest bij de verdere afhandeling daarvan, merkt de rechtbank op dat eiser hiermee niet aannemelijk heeft gemaakt dat er sms/Whatsapp-correspondentie zou zijn. Bovendien is het – zoals de minister in het verweerschrift ook uitlegt – ongebruikelijk om bewindspersonen hierover langs een dergelijke weg te informeren. Daarvoor zijn ambtelijke nota’s bedoeld of wordt in een bespreking een en ander mondeling toegelicht. De ambtelijke nota’s zijn bij besluit van 22 mei 2023 openbaar gemaakt. Uit die nota’s kan (evenmin) worden afgeleid dat er (ook nog) chatberichten zouden zijn.

13. De rechtbank komt tot de conclusie dat het beroep met zaaknummer HAA 23/7082 ongegrond is. Met betrekking tot de sms/Whatsappcorrespondentie is de rechtbank van oordeel dat de door de minister verrichte zoekslag volledig is geweest, dat de stelling van de minister dat er geen sms/Whatsapp-correspondentie is niet ongeloofwaardig is en dat eiser niet aannemelijk heeft gemaakt dat er toch sms/Whatsapp-correspondentie is die onder de minister berust en die ziet op het Woo-verzoek van 2 december 2022.

14. In het bezwaarschrift van 3 april 2023 – horende bij het beroep met zaaknummer HAA 23/5424 – heeft eiser verzocht om alle stukken over gemaakte afspraken door de Staat/het ministerie van VWS met de leden van het OMT en/of het OMT als geheel over het vertrouwelijke karakter met betrekking tot het OMT. (Voetnoot 16)

15. De minister heeft de door eiser gevraagde informatie grotendeels openbaar gemaakt. Er zijn meerdere documenten aangetroffen. Onder de geïnventariseerde documenten bevinden zich documenten die reeds openbaar zijn, deze staan online op de website van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). De Woo is niet van toepassing op documenten die al openbaar zijn. De overige 10 documenten heeft de minister grotendeels openbaar gemaakt met uitzondering van persoonsgegevens, omdat het belang van eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer zwaarder weegt dan het belang van openbaarmaking (artikel 5.1, tweede lid, aanhef en onder e, van de Woo). In diverse documenten zijn de verwijzingen naar digitale opslagplaatsen niet openbaar gemaakt, omdat het belang van de beveiliging van personen en bedrijven en het voorkomen van sabotage zwaarder weegt dan het belang van openbaarmaking (artikel 5.1, tweede lid, aanhef en onder h, van de Woo) en in één document is een functioneel e-mailadres niet openbaar gemaakt, omdat het belang van het voorkomen van onevenredige benadeling zwaarder weegt dan het belang van openbaarmaking (artikel 5.1, vijfde lid, van de Woo).

De rechtbank stelt vast dat eiser zich niet verzet tegen de weigering van de minister om persoonsgegevens, digitale opslagplaatsen en één functioneel e-mailadres openbaar te maken (artikel 5.1, tweede lid, aanhef en onder e en h, van de Woo en artikel 5.1, vijfde lid, van de Woo).

In beroep voert eiser aan dat het bestreden besluit onvolledig is. De minister heeft in het besluit dat voorligt in zaak HAA 23/5424 afgezien van openbaarmaking van audiobestanden van OMT-vergaderingen, omdat er afspraken zijn gemaakt met de OMT-leden over het vertrouwelijke karakter. Omdat de openbaar gemaakte documenten dergelijke afspraken niet bevatten, moeten er meer documenten zijn. En als er niet meer documenten zijn dan klopt volgens eiser het besluit van de minister in de zaak HAA 23/5424 niet. Eiser wijst ter onderbouwing op de brief van het ACOI van 5 april 2023.

De rechtbank is van oordeel dat deze beroepsgrond niet slaagt. Uit zaak HAA 23/5424 volgt niet dat de minister de openbaarmaking van de audiobestanden van de OMT-vergaderingen heeft geweigerd, omdat er vertrouwelijkheid zou zijn toegezegd aan de OMT-leden. De openbaarmaking is geweigerd, omdat het belang van het goed functioneren van de Staat zwaarder weegt dan het belang van openbaarmaking van de betreffende informatie. Kort gezegd komt het erop neer dat het ten behoeve van de kwaliteit van de uit te brengen adviezen noodzakelijk is dat achter gesloten deuren kan worden vergaderd en dat hetgeen is besproken ook vertrouwelijk blijft. Alleen op die manier kan worden geborgd dat werkelijk vrij onderling van gedachten kan worden gewisseld. Of er wel of niet vertrouwelijkheid zou zijn toegezegd, is daarvoor niet van doorslaggevend belang. (Voetnoot 17)

De minister heeft zich verder op het standpunt gesteld dat hij alle informatie heeft verstrekt met betrekking tot de met de OMT-leden gemaakte afspraken over vertrouwelijkheid. De rechtbank acht deze stelling niet ongeloofwaardig en acht daartoe het volgende van belang. De minister heeft erop gewezen dat een groot deel van de afspraken al openbaar is. De rechtbank constateert dat het daarbij onder meer gaat om het Reglement voor het Outbreak Management Team waarin sinds mei 2023 de werkwijze van het OMT is vastgelegd en om de folder ‘Landelijke advisering bij infectieziektedreigingen en -crisis’ waarin vóór mei 2023 de werkwijze van het OMT op hoofdlijnen was omschreven. Het OMT functioneert ruim 25 jaar en de werkwijze van het OMT is met het Reglement niet veranderd. De rechtbank stelt vast dat zowel in het Reglement (artikel 6) als in de folder (p. 10) staat dat de beraadslagingen van het OMT vertrouwelijk zijn. Daarnaast blijkt ook uit de gedeeltelijk geopenbaarde documenten dat de inhoud van de deskundigenberaden telkens als vertrouwelijk wordt beschouwd en dat deze vertrouwelijkheid ook van de betrokkenen wordt gevraagd. In het format voor de benoeming van een vast OMT-lid is daarbij ook opgenomen dat met het tekenen van de belangenverklaring ook wordt getekend voor geheimhouding. Ook is tijdens iedere OMT-vergadering toegezegd of benadrukt dat hetgeen zal worden besproken vertrouwelijk is. De rechtbank heeft dit ook vastgesteld bij de steekproefsgewijze beoordeling van de audiobestanden en de schriftelijke verslagen.

Omdat de rechtbank het standpunt van de minister dat hij alle informatie heeft verstrekt niet ongeloofwaardig acht, is het volgens vaste jurisprudentie (Voetnoot 18) vervolgens aan eiser om aannemelijk te maken dat er – in tegenstelling tot de uitkomsten van het onderzoek door de minister – toch meer informatie zou zijn die onder de minister berust. De rechtbank is van oordeel dat eiser hierin niet is geslaagd.

17. De rechtbank komt tot de conclusie dat het beroep met zaaknummer HAA 24/839 ongegrond is. De rechtbank acht het standpunt van de minister dat hij alle informatie heeft verstrekt met betrekking tot de met OMT-leden gemaakte afspraken over vertrouwelijkheid niet ongeloofwaardig en eiser heeft niet aannemelijk gemaakt dat er meer informatie zou zijn.

Conclusie en gevolgen

18. De beroepen met zaaknummers HAA 23/5424, HAA 23/7082 en HAA 24/839 zijn ongegrond. Dat betekent dat de bestreden besluiten in stand blijven en er geen reden is om de minister een dwangsom op te leggen. Omdat de beroepen ongegrond zijn, krijgt eiser het griffierecht niet terug en krijgt hij ook geen vergoeding van zijn proceskosten.