Rechtbank Noord-Holland, eerste aanleg - meervoudig strafrecht overig

Standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie heeft gevorderd dat de verdachte zal worden veroordeeld tot een jeugddetentie voor de duur van 103 dagen, waarvan 90 dagen voorwaardelijk met een

proeftijd van twee jaren en met aftrek van het voorarrest. De officier van justitie heeft daarnaast gevorderd aan het voorwaardelijke strafdeel, naast de algemene voorwaarden, de door de Raad in het raadsadvies geadviseerde bijzondere voorwaarden te verbinden. De officier van justitie vordert als aanvullende bijzondere voorwaarden een verbod op het gebruik van drugs en een contactverbod met de medeverdachte. Verder heeft de officier van justitie gevorderd dat aan de verdachte een onvoorwaardelijke leerstraf voor de duur van 50 uren wordt opgelegd en een werkstraf voor de duur van 50 uren. Tot slot heeft de officier van justitie de dadelijke uitvoerbaarheid van de bijzondere voorwaarden gevorderd.

Standpunt van de verdediging

De verdediging heeft bepleit de verdachte te veroordelen zoals door de deskundigen wordt geadviseerd. Daarbij is door de verdediging met klem benadrukt dat de nadelige gevolgen voor verdachte in geval een voorwaardelijke jeugddetentie aan haar zou worden opgelegd groot zijn, gelet op de persoonlijke problematiek van de verdachte.

Oordeel van de rechtbank

Bij de beslissing over de sanctie die aan de verdachte moet worden opgelegd, heeft de rechtbank zich laten leiden door de aard en de ernst van het bewezenverklaarde en de omstandigheden waaronder dit is begaan, en door de persoon van de verdachte, zoals van een en ander uit het onderzoek ter terechtzitting is gebleken.

De aard en ernst van het feit

De verdachte heeft zich samen met de medeverdachte schuldig gemaakt aan acht brandstichtingen en daarmee (levens)gevaar voor personen en goederen veroorzaakt. Op

16 augustus 2024 hebben de verdachte en de medeverdachte zich door de binnenstad van Alkmaar verplaatst, waarbij zij brand hebben gesticht in achtereenvolgens de bibliotheek, de McDonald’s, de HEMA, de Xenos, de Grote Kerk, de Decathlon en de bioscoop Vue. Uit forensisch onderzoek is gebleken dat de verdachte en de medeverdachte bij de Decathlon, naast gemeen gevaar voor goederen ook gemeen gevaar voor personen hebben veroorzaakt. De verdachte en de medeverdachte zijn namelijk in een tent gaan zitten en hebben in deze tent een tasje in de brand gestoken, wat al snel leidde tot een flinke brand. Dat de schade ten aanzien van de branden in het centrum van Alkmaar uiteindelijk beperkt is gebleven, is louter te danken aan het optreden van oplettend personeel en omstanders en geenszins aan het handelen van de verdachte en de medeverdachte. De verdachte en de medeverdachte zijn telkens zonder zich te bekommeren om de gevolgen na de brandstichtingen weggegaan. De rechtbank rekent dit de verdachte zeer aan.

De verdachte en de medeverdachte zijn na de brandstichtingen in het centrum naar winkelcentrum De Mare gegaan waar zij rond 19:15 uur brand hebben gesticht in de winkel KiK. Door het handelen van de verdachte en de medeverdachte is een nekkussentje tussen de schappen in brand gestoken. Daarna hebben zij de winkel verlaten. De brand verspreidde zich snel en als gevolg hiervan is het hele pand uitgebrand.

Uit het forensisch onderzoek is gebleken dat er door deze brandstichting in de KiK zowel gemeen gevaar voor goederen als levensgevaar voor personen is ontstaan. Het mag slechts toeval heten dat bij deze grote brand geen ernstige gewonden of dodelijke slachtoffers zijn gevallen. Zo blijkt uit de aangifte van de filiaalmanager van de KiK dat zij zich op het moment van het ontstaan van de brand in de bovengelegen kantine bevond. Als zij haar volledige pauzetijd had doorgebracht in deze ruimte, had het mogelijk anders voor deze medewerkster kunnen aflopen. Gelukkig heeft zij samen met de andere medewerker en de aanwezige klanten veilig het pand kunnen verlaten. Zowel de naastgelegen winkels als de woningen rondom de KiK hebben aanzienlijke schade geleden. Direct omwonenden hebben urenlang in onzekerheid verkeerd over de staat van hun woning en spullen en werden bij thuiskomst geconfronteerd met de financiële en emotionele gevolgen van de brand. Meerdere winkels zijn noodgedwongen voor kortere of langere tijd gesloten geweest vanwege de water- en roetschade die door de brand is veroorzaakt.

De verdachte en de medeverdachte hebben door deze brandstichting forse materiële en emotionele schade bij de slachtoffers veroorzaakt. Uit hun (schriftelijke) slachtofferverklaringen blijkt dat de impact van de brand bij de KiK op hun leven nog altijd groot is. Tot op de dag van vandaag zijn de gevolgen van de brand bij de KiK voor iedereen zichtbaar. Het winkelpand is nog steeds niet in gebruik en de schade is nog niet hersteld.

De branden hebben grote impact gehad op de maatschappij in het algemeen en op de stad Alkmaar in het bijzonder. De brandstichtingen, die overdag en in de nabijheid van (winkelend) publiek hebben plaatsgevonden, hebben in de Alkmaarse samenleving geleid tot gevoelens van onzekerheid en onveiligheid. De rechtbank rekent dit de verdachte zeer aan. Tot slot stelt de rechtbank vast dat de verdachte geen inzicht heeft kunnen geven over de beweegredenen die hebben geleid tot het stichten van de branden, wat de rechtbank voor de slachtoffers en overige betrokkenen onbevredigend acht.

Persoon van de verdachte

Met betrekking tot de persoon van de verdachte heeft de rechtbank in het bijzonder gelet op:

Met betrekking tot de persoon van de verdachte heeft de rechtbank verder nog het volgende overwogen.

In de Pro Justitia-rapportage is vastgesteld dat bij de verdachte sprake is van een norm overschrijdende gedragsstoornis (beginnend in de adolescentie, matig in ernst), een aandachtsdeficiëntie-/hyperactiviteitsstoornis (adhd, in matig tot ernstige mate), een andere gespecificeerde psychotrauma- of stressor gerelateerde stoornis en functioneren op zwakbegaafd intelligentieniveau. Daarnaast is sprake van een ouder-kind relatieprobleem met parentificatie. Er wordt geadviseerd om het ten laste gelegde feit in een verminderde mate aan de verdachte toe te rekenen. De rechtbank neemt dit advies over en zal het ten laste gelegde feit in verminderde mate aan de verdachte toerekenen. In de Pro Justitia-rapportage worden de nodige zorgen over de verdachte beschreven. In het belang van een zo gunstig mogelijke ontwikkeling van de verdachte en om het risico op toekomstig grensoverschrijdend en delinquent gedrag zoals het huidige ten laste gelegde verder te beperken is begeleiding en behandeling aangewezen. Binnen de behandeling dient aandacht besteed te worden aan het verbeteren van het sociaal-emotioneel functioneren. Het verwerken van ingrijpende gebeurtenissen uit het verleden lijkt hierbij van groot belang. Hiernaast is het van belang om aandacht te besteden aan het versterken van de eigen identiteit, verminderen van de faalangst, verbeteren van het zelfbeeld/zelfvertrouwen en verbeteren van de emotieregulatie. Een (deels) voorwaardelijke strafafdoening wordt het best passend geacht. Hierbij wordt – gezien de kwetsbaarheid en overheersende civiele problematiek – een werkstraf ter overweging meegegeven.

De Raad heeft zowel in haar rapport als op de zitting aangegeven de zorgen over de verdachte zoals deze zijn genoemd in de Pro Justitia-rapportage te onderschrijven en het recidiverisico in te schatten als midden. De Raad ziet op verschillende leefgebieden risico's, voornamelijk op de gebieden werk/vrije tijd, drugsgebruik, geestelijke gezondheid, agressie en vaardigheden. De Raad ziet tijdens het onderzoek een meisje met een zeer belast verleden. Sinds de aanhouding wordt door betrokkenen gezien dat de verdachte een positieve ontwikkeling heeft doorgemaakt. De verdachte loopt niet meer weg en is beter in samenwerking met de begeleiding. Zij volgt (over het algemeen) haar dagbesteding. Tevens is zij op dit moment gestopt met middelengebruik, hoewel zij hier in de toekomst wel weer mee zou willen starten. Het lukt de verdachte nog niet met haar emoties om te gaan die haar soms overspoelen en daarnaast lukt het niet om haar bovenliggende trauma's te bespreken. Op de zitting is namens de Raad expliciet naar voren gebracht dat een (voorwaardelijke) jeugddetentie geen passende strafmodaliteit is voor de verdachte. De verdachte zou door de stress van de boven haar hoofd hangende jeugddetentie niet toe komen aan de begeleiding en behandeling die noodzakelijk is voor haar ontwikkeling.

Vanwege de schorsing van de voorlopige hechtenis op 29 augustus 2024 is de jeugdreclassering bij de verdachte betrokken geraakt. Op de zitting is door de jeugdreclassering verklaard dat de verdachte de afgelopen periode flinke stappen vooruit heeft gezet. Zij gedijt het beste in strakke kaders, duidelijkheid en structuur, ook al is zij het daar niet altijd mee eens. Gelet op deze rechtszaak was de verdachte de afgelopen weken meer gespannen en lukte het haar daardoor minder goed om zich aan de geboden kaders te houden. De verdachte heeft last van faalangst waardoor zij heel erg haar best doet om alles goed te doen. Dit maakt dat veel spanning kan ontstaan omdat zij bang is om terug te moeten naar de jeugdgevangenis. Het belangrijkste is dat de verdachte toe gaat komen aan behandeling zodat zij verder kan met haar ontwikkeling.

Conclusie rechtbank over de op te leggen straf

Bij het bepalen van de straf heeft de rechtbank enerzijds gelet op de aard en de ernst van het bewezenverklaarde, de omstandigheden waaronder het feit is begaan en de straffen die in soortgelijke zaken worden opgelegd. Anderzijds heeft de rechtbank, in het voordeel van de verdachte, rekening gehouden met haar persoonlijke omstandigheden, het feit dat zij niet eerder is veroordeeld, dat zij zich een lange periode aan intensieve schorsende voorwaarden heeft gehouden, haar houding op de zitting en dat zij oprechte spijt heeft betuigd richting de slachtoffers.

De rechtbank is van oordeel dat gezien de ernst en de impact van het feit in beginsel alleen een jeugddetentie van langere duur op zijn plaats is. Het sanctiestelsel binnen het jeugdstrafrecht biedt echter ruimte voor maatwerk en wordt bovendien gekenmerkt door een pedagogisch karakter. In dit kader overweegt de rechtbank het volgende. Uit de adviezen van de deskundigen is gebleken dat de verdachte een zeer kwetsbaar jong meisje is, die in haar leven al veel heeft meegemaakt. Zij heeft verschillende diagnoses en functioneert op een zwakbegaafd intelligentieniveau. De verdachte heeft daarnaast een negatief zelfbeeld en last van ernstige faalangst. Dit maakt dat zij zeer beperkt belastbaar is en behandeling en hulp nodig heeft. De verdachte komt door wat haar in het verleden is overkomen en de huidige problematiek niet toe aan haar ontwikkeling. De deskundigen hebben in hun (straf)adviezen een (voorwaardelijke) jeugddetentie overwogen maar kwamen allen tot de conclusie dat een (voorwaardelijke) jeugddetentie niet passend is. Een (voorwaardelijke) jeugddetentie zal volgens de deskundigen averechts werken door de spanning die het mee zou brengen. Deze negatieve gevolgen zijn niet in het belang van de ontwikkeling van de verdachte. Genoemde omstandigheden maken dat door de rechtbank wordt afgezien van het opleggen van een voorwaardelijke jeugddetentie en dat wordt gekozen voor een andere, meer passende strafmodaliteit.

Alles afwegende is de rechtbank van oordeel dat een onvoorwaardelijke jeugddetentie voor de duur van 13 dagen op zijn plaats is, met aftrek van de tijd die de verdachte in voorarrest heeft doorgebracht. Dit betekent dat de verdachte niet terug hoeft naar de jeugdgevangenis. Daarnaast vindt de rechtbank een leerstraf voor de duur van 50 uren, bestaande uit de gedragsinterventie So-Cool verlengd Plus, op zijn plaats.

De rechtbank is vanwege de ernst en de impact van het feit echter van oordeel dat hiermee niet kan worden volstaan en legt daarnaast aan de verdachte een werkstraf op voor de duur van 120 uren, waarvan 80 uren voorwaardelijk. De rechtbank zal aan het voorwaardelijk gedeelte van de straf een proeftijd van twee jaar verbinden, om de verdachte ervan te weerhouden zich voor het einde van de proeftijd schuldig te maken aan een strafbaar feit.

Aan de proeftijd wordt de algemene voorwaarde verbonden dat de verdachte zich gedurende deze twee jaar niet schuldig maakt aan enig strafbaar feit en daarbij acht de rechtbank een meldplicht bij de jeugdreclassering, het meewerken aan het hebben en behouden van een dagbesteding, behandeling en begeleiding bij Parlan of een soortgelijke instelling, behandeling en begeleiding voor verslaving bij Yes We Can Clinics, Brijder of een soortgelijke instelling, een verbod op het gebruik van drugs en (urine)controles hierop en tot slot een contactverbod met de medeverdachte noodzakelijk. Voorwaarden van die strekking zullen aan het voorwaardelijke deel van de werkstraf worden verbonden. De rechtbank gaat ervanuit dat ten aanzien van het onvoorwaardelijke deel van de werkstraf bij de uitvoering rekening wordt gehouden met de beperkte belastbaarheid van de verdachte.

Dadelijke uitvoerbaarheid voorwaarden

De verdachte heeft zich schuldig gemaakt aan een misdrijf dat gericht is tegen, en gevaar

veroorzaakt voor, de onaantastbaarheid van het lichaam van een persoon. Dit gegeven, in combinatie met het als midden ingeschatte recidiverisico in geval de verdachte niet wordt behandeld en haar grote mate van beïnvloedbaarheid, maakt dat de rechtbank van oordeel is dat er ernstig rekening mee moet worden gehouden dat de verdachte opnieuw een dergelijk misdrijf zal begaan. Gelet op het voorgaande acht de rechtbank de dadelijke uitvoerbaarheid van de bijzondere voorwaarden noodzakelijk en tevens in het belang van de verdachte. Daarom zal de rechtbank bevelen dat de hierna te stellen bijzondere voorwaarden en het op grond van artikel 77aa Wetboek van Strafrecht (Sr) uit te oefenen toezicht dadelijk uitvoerbaar zijn.