Rechtbank Oost-Brabant, eerste aanleg - meervoudig strafrecht overig

Het standpunt van de officier van justitie.

De officier van justitie heeft gerekwireerd tot een bewezenverklaring van de ten laste gelegde feiten, zoals uitgewerkt in het schriftelijk requisitoir d.d. 17 april 2025.

Het standpunt van de verdediging.

De verdediging heeft, overeenkomstig de inhoud van een aan de rechtbank overgelegde pleitnota d.d. 17 april 2025, bepleit dat verdachte dient te worden vrijgesproken. De raadsman heeft aangevoerd dat er onvoldoende bewijs voorhanden is. De verklaring van medeverdachte [medeverdachte 1] is ongeloofwaardig en de rechtbank dient terughoudend met de mastgegevens om te gaan. Allereerst, omdat de zendmasten een behoorlijk gebied beslaan, maar ook omdat de telefoon van verdachte niet altijd met dezelfde masten verbinding maakt als de beltelefoon. Dat verdachte de e-vouchers heeft gekocht en in de buurt van de beltelefoon is geweest, is onvoldoende voor een veroordeling. Vrijspraak dient te volgen.

Het oordeel van de rechtbank.

Omwille van de leesbaarheid van het vonnis verwijst de rechtbank voor de gebezigde bewijsmiddelen naar de uitwerking daarvan in de bewijsbijlage, die van dit vonnis deel uitmaakt. De inhoud van die bijlage (2) dient als hier herhaald en ingelast te worden beschouwd. In aanvulling daarop overweegt de rechtbank als volgt.

De rechtbank zal allereerst ingaan op de werkwijze bij de ten laste gelegde feiten: de modus operandi. Hierna zullen de afzonderlijk ten laste gelegde feiten aan de orde komen en zal de rechtbank per feit aangeven of zij betrokkenheid van verdachte bij die zaak wettig en overtuigend bewezen acht.

Bij een aantal van de ten laste gelegde feiten zal de rechtbank in haar bewijsvoering gebruik maken van schakelbewijs. Schakelbewijs is een bewijsvoering waarbij voor de bewezenverklaring van een feit mede redengevend wordt geacht de – uit één of meer bewijsmiddelen blijkende – omstandigheid dat de verdachte bij één of meer andere strafbare feiten betrokken was. Daarbij is ten minste vereist dat de wijze waarop de onderscheidene feiten zijn begaan op essentiële punten overeenkomt.

Modus operandi

De rechtbank overweegt dat bij diverse aan verdachte en zijn medeverdachte [medeverdachte 1] ten laste gelegde feiten dezelfde werkwijze, oftewel modus operandi, is gebruikt. In de tweede helft van 2024 werd bij de politie meerdere malen aangifte gedaan van oplichting en diefstal, gepleegd in een periode van vijf maanden. Uit de verschillende aangiftes kwam naar voren dat de daders een min of meer vaste werkwijze hanteerden om de slachtoffers sieraden en/of bankpassen afhandig te maken en daarmee vervolgens geld op te nemen. Deze methode staat bekend als helpdeskfraude of ‘spoofing’. De aangevers van deze feiten waren steeds ouderen, variërend in de leeftijd van 71 tot en met 92 jaar. Zij werden allen gebeld op de vaste telefoonlijn met een mobiele telefoon met Lebara simkaart, waarvan het beltegoed was opgewaardeerd met een e-voucher en speciaal bedoeld voor het bellen van de slachtoffers (beltelefoons). . Degene die belde deed zich voor als medewerker van de politie. De beller gaf aan dat er personen zouden zijn aangehouden en dat daarbij een notitieboekje was aangetroffen met daarin de gegevens van het slachtoffer. Hierna werd de vraag gesteld of het slachtoffer waardevolle spullen in huis had. De beller gaf aan dat het veiliger zou zijn om de spullen bij hen op te slaan. De aangevers moesten waardevolle spullen, waaronder sieraden, contant geld en bankpassen, in een envelop stoppen waarna deze door een medewerker van BrinksWaardetransport bij de aangevers thuis werd opgehaald. Indien bankpassen werden afgegeven, moesten de slachtoffers na de “piep” hun pincode inspreken. Om vertrouwen te wekken, werd door de politiemedewerker in het telefoongesprek een code genoemd die de Brinks-medewerker moest doorgeven terwijl hij/zij aan de deur stond. De beller sprak perfect Nederlands en bleef aan de telefoon totdat de koerier aan de deur stond. Met de op die manier afhandig gemaakte bankpassen werden vervolgens geldopnames gedaan.

Het samenwerkingsverband bestond bij de ten laste gelegde feiten uit ten minste drie personen: een regelaar, een beller en een Brinks-koerier/pinner. De regelaar zorgde voor de adressen van de slachtoffers en de e-vouchers, waarmee de simkaart van de beltelefoon kon worden opgewaardeerd om te bellen. Er werd veel van simkaart gewisseld. De rol van de beller was de slachtoffers zodanig bang maken dat zij ertoe overgingen hun pincode te verstrekken en bereid waren hun sieraden, contant geld en/of bankpas af te geven aan de koerier. De koerier/pinner was vervolgens degene die de waardevolle spullen ophaalde en verschillende pintransacties, afwisselend kleine en grote bedragen, met de bankpas verrichtte.

Uit de resultaten van het opsporingsonderzoek kan dus in algemene zin en in grote lijnen een modus operandi ten aanzien van een groot deel van de zaken worden afgeleid. De rechtbank heeft ook enkele verschillen geconstateerd. Deze zijn over het geheel gezien echter zo minimaal en bovendien te verklaren vanuit de specifieke omstandigheden van het betreffende feit, dat zij in het licht van het grotere geheel niet relevant zijn. Hoewel er minimale verschillen in werkwijze zijn, zijn er diverse belangrijke aanknopingspunten die in de richting van verdachte en zijn medeverdachte [medeverdachte 1] wijzen. Daartoe overweegt de rechtbank het volgende.

Verdachte en zijn medeverdachte [medeverdachte 1] vrienden en ze zijn regelmatig samen gezien. Op 27 augustus 2024 zijn de verdachten samen in dezelfde auto aangehouden. Daar komt bij dat op de dag van de aanhouding de beltelefoon in de onderbroek van [medeverdachte 1] is aangetroffen. Op de dag van de aanhouding zijn er 34 huistelefoonnummers gebeld. Van de telefoonnummers die langer dan anderhalve minuut zijn gebeld, is gebleken dat deze nummers allemaal van personen op leeftijd zijn. Ook bij de ten laste gelegde (poging tot) oplichting(en) werd telkens gebruik gemaakt van een beltelefoon die belde naar vaste nummers van ouderen.

Medeverdachte [medeverdachte 1] heeft bij de politie verklaard dat hij van verdachte leerde hoe hij moest bellen naar de slachtoffers. Daarnaast heeft hij verklaard dat verdachte altijd naast hem zat op het moment dat hij belde. De rechtbank acht deze verklaring geloofwaardig en betrouwbaar. Medeverdachte [medeverdachte 1] heeft zijn eigen rol weliswaar kleiner gemaakt, maar belast met zijn verklaring ook zichzelf. Daar komt bij dat de verklaring overeenkomt met andere feiten en omstandigheden die uit het dossier volgen, zoals het tegelijkertijd dezelfde zendmasten aanstralen met zowel de privételefoon van [medeverdachte 1] als de privételefoon van verdachte.

Daar komt bij dat uit onderzoek is gebleken dat verdachte meermalen een Lebara e-voucher heeft gekocht waarmee – kort na de aankoop – een simkaart is opgewaardeerd, waarmee vervolgens veelvuldig naar kwetsbare ouderen werd gebeld. Dat verdachte niet zou hebben geweten dat deze e-vouchers werden gebruikt om mensen op te lichten, acht de rechtbank niet geloofwaardig,temeer omdat meerdere gesprekken in de telefoon van verdachte zijn aangetroffen, waarin wordt gesproken over het feit dat verdachte zich zou hebben beziggehouden met het oplichten van ouderen.

De rechtbank zal hierna per feit beslissen of zij dat feit wettig en overtuigend bewezen acht. Van de zaken waarvan op basis van de bewijsmiddelen zoals opgenomen in de bijlage (2) kan worden vastgesteld dat deze volledig passen binnen de modus operandi, acht de rechtbank wettig en overtuigend bewezen dat deze feiten door verdachte (en medeverdachte [medeverdachte 1] ) zijn begaan.

Feit 1: medeplegen van poging tot oplichting op 3 juli 2024.

De rechtbank acht dit feit wettig en overtuigend bewezen gelet op de hiervoor geschetste modus operandi en feiten en omstandigheden. Uit de verklaring van [slachtoffer 1] volgt dat zij werd gebeld door een politiemedewerker. De politiemedewerker gaf aan dat zij ’s nachts twee inbrekers hadden aangehouden, die een notitieboekje bij zich hadden met daarop haar gegevens. Vervolgens vroeg de beller, overeenkomstig de hierboven beschreven modus operandi, of zij contant geld en sieraden thuis had liggen. Hierna heeft zij het gesprek beëindigd. Uit onderzoek is gebleken dat het verdachte is geweest die de e-voucher van Lebara heeft gekocht. Verdachte kwam bij het tankstation aanrijden in de auto die door medeverdachte [medeverdachte 1] kort daarvoor was gehuurd.. Verdachte heeft verklaard dat hij samen met [medeverdachte 1] in die auto zat. Vijftien minuten later is met de beltelefoon naar het vaste telefoonnummer van [slachtoffer 1] gebeld. Via Google Maps is gebleken dat het veertien minuten duurt om van de Tennierslaan in Eindhoven (waar de beltelefoon actief wordt) naar het Kastelenplein in Eindhoven (waar de beltelefoon aanstraalt op het moment dat [slachtoffer 1] -Timmermans wordt gebeld) te rijden. Gelet op dit korte tijdsbestek, gaat de rechtbank er van uit dat verdachte en medeverdachte [medeverdachte 1] samen in de auto hebben gezeten op het moment dat er werd gebeld. Google Maps is een openbare bron, die voor eenieder eenvoudig toegankelijk is. Dat de route veertien minuten duurt, is een feit van algemene bekendheid. Ingevolge artikel 339, tweede lid, van het Wetboek van Strafvordering behoeven feiten of omstandigheden van algemene bekendheid geen bewijs. In onderlinge samenhang bezien is de rechtbank van oordeel dat er sprake is van een begin van uitvoering van de oplichting, door het bellen van het slachtoffer en het voeren van het daarop gerichte gesprek met het slachtoffer. De verdachten hebben daarin nauw en bewust samengewerkt. De rechtbank acht de rol van verdachte significant om de poging tot oplichting te laten slagen.

Feit 2: medeplegen van oplichting op 16 augustus 2024.

Naar het oordeel van de rechtbank is er voldoende wettig en overtuigend bewijs voor dit feit, gelet op de hiervoor geschetste modus operandi en feiten en omstandigheden. Daarnaast vertoont deze zaak gelijkenissen met het onder feit drie ten laste gelegde, waarbij de waardevolle goederen zijn opgehaald door “ [naam 1] ”. Uit onderzoek is gebleken dat de privételefoons van zowel verdachte als medeverdachte [medeverdachte 1] vanaf half 11 in de ochtend dezelfde masten hebben aangestraald als de beltelefoon. De rechtbank concludeert dat zij een groot gedeelte van de dag samen zijn geweest. De rechtbank acht het niet ondenkbaar dat verdachte tussendoor ergens anders naartoe is geweest. Voor het einde van het gesprek met aangeefster [slachtoffer 2] komen verdachte en zijn medeverdachte weer samen op de Oude Vestdijk in Eindhoven. De rechtbank overweegt dat verdachte bij een groot deel van het gesprek met slachtoffer [slachtoffer 2] aanwezig is geweest. Daar komt bij dat het verdachte is geweest die de e-voucher van Lebara heeft gekocht bij het tankstation, waarna er urenlang gebeld is met slachtoffer [slachtoffer 2] . Tot slot neemt de rechtbank mee, zoals hiervoor overwogen, dat medeverdachte [medeverdachte 1] bij de politie heeft verklaard dat verdachte altijd naast hem zat op het moment dat hij belde.

Feit 3: medeplegen van oplichting op 12 augustus 2024.

Naar het oordeel van de rechtbank is er voldoende wettig en overtuigend bewijs voor dit feit, gelet op de hiervoor geschetste modus operandi en feiten en omstandigheden. De rechtbank slaat verder acht op het feit dat de waardevolle goederen eveneens zijn opgehaald onder gebruikmaking van de naam “ [naam 1] ”, hetgeen een kenmerkende overeenkomst vertoont met het onder feit twee ten laste gelegde. Ook bij de oplichting van slachtoffer [slachtoffer 3] is uit onderzoek gebleken dat verdachte degene is geweest die de e-voucher heeft gekocht en stralen de privételefoons van zowel verdachte als medeverdachte [medeverdachte 1] en de beltelefoon dezelfde masten aan. Tot slot neemt de rechtbank mee, zoals hiervoor overwogen, dat medeverdachte [medeverdachte 1] bij de politie heeft verklaard dat verdachte altijd naast hem zat op het moment dat hij belde.

Feit 4: medeplegen van oplichting op 7 augustus 2024.

De rechtbank is van oordeel dat niet wettig en overtuigend kan worden bewezen dat het (onder andere) verdachte is geweest die zich schuldig heeft gemaakt aan de ten laste gelegde oplichting van [slachtoffer 4] . Volgens de aangifte zou in de nacht van 6 op 7 augustus 2024 een auto aan de overkant van de straat geparkeerd hebben gestaan. In de middag van 7 augustus 2024 werd aangeefster gebeld door ene [naam 2] , die werkzaam zou zijn bij de politie. De politieagent heeft in het telefoongesprek genoemd dat er een auto voor haar woning heeft gestaan. Hierna heeft hij gevraagd of aangeefster waardevolle spullen in huis heeft, die zij vervolgens aan een Brinks Waardetransport-medewerker meegaf. De rechtbank constateert dat het plaatsen van een auto voor de deur van het slachtoffer en dit in het telefoongesprek ter sprake brengen, niet past binnen de vastgestelde modus operandi. Daar komt bij dat verdachte ontkent het feit te hebben gepleegd en uit onderzoek is gebleken dat ook de gebruikte e-voucher niet door verdachte is gekocht. Er zijn dus onvoldoende overige feiten en omstandigheden die maken dat de verdachte aan dit ten laste gelegde feit gelinkt kan worden. De rechtbank zal verdachte van dit feit vrijspreken wegens het ontbreken van voldoende wettig en overtuigend bewijs.

Feit 5: medeplegen van gekwalificeerde diefstal op 12 augustus 2024.

Naar het oordeel van de rechtbank is er voldoende wettig en overtuigend bewijs voor dit feit.

De rechtbank stelt voorop dat de betrokkenheid aan een strafbaar feit als medeplegen bewezenverklaard kan worden als is komen vast te staan dat bij het begaan daarvan sprake is geweest van een voldoende nauwe en bewuste samenwerking. Ook als het ten laste gelegde medeplegen in de kern niet bestaat uit een gezamenlijke uitvoering tijdens het begaan van het strafbare feit, maar uit gedragingen die doorgaans met medeplichtigheid in verband plegen te worden gebracht, kan sprake zijn van de voor medeplegen vereiste nauwe en bewuste samenwerking. De materiële en/of intellectuele bijdrage van de verdachte aan het strafbare feit zal dan van voldoende gewicht moeten zijn.

Bij de beoordeling of daaraan is voldaan, kan rekening worden gehouden met onder meer de intensiteit van de samenwerking, de onderlinge taakverdeling, de rol in de voorbereiding, de uitvoering of de afhandeling van het delict en het belang van de rol van de verdachte, diens aanwezigheid op belangrijke momenten en het zich niet terugtrekken op een daartoe geëigend tijdstip.

Uit het dossier en het onderzoek ter terechtzitting leidt de rechtbank over de betrokkenheid van verdachte bij het ten laste gelegde het volgende af. Verdachte heeft er met het kopen van de e-voucher voor gezorgd dat de beller het slachtoffer kon bellen. Door het kopen van deze e-voucher is verdachte een onmisbare schakel geweest binnen de oplichting. Daar komt bij dat verdachte blijkens de verklaring van medeverdachte [medeverdachte 1] telkens, tijdens het bellen, naast hem zat en hem de kneepjes van het vak heeft geleerd. Door het gesprek met de beller heeft het slachtoffer haar bankpas en bijbehorende pincode afgegeven. Hierna heeft de koerier een bedrag van 950,- gepind. De rechtbank overweegt dat het één onlosmakelijk is verbonden met het ander. Verdachte faciliteert de oplichting van ouderen en gelet op het grotere geheel is er sprake van een nauwe en bewuste samenwerking. Daarmee acht de rechtbank het ten laste gelegde medeplegen bewezen en komt de rechtbank tot een bewezenverklaring van dit feit.