Parket bij de Hoge Raad, civiel recht overig

De eerste paragraaf (p. 4) bevat een algemene klacht ter inleiding. Het subonderdeel richt zich tegen ‘s hofs oordeel in rov. 5.11 van het arrest dat Itsme niet kan worden gevolgd in haar betoog dat SPNG geen risico heeft gelopen voor gezondheidsrisico's in 2019-2020, en dat de discussie tussen partijen over de relatie tussen inloop- en uitlooprisico en over de omvang van betaalde premies geen ander licht werpt op de uitleg van het Pensioenreglement 2013. Dit oordeel is volgens de klacht onjuist althans onbegrijpelijk, en wel op gronden die in de volgende paragrafen van het subonderdeel worden uitgewerkt.

Volgens de tweede paragraaf (p. 4) hoefde SPNG in de door het hof gekozen uitleg voor de werknemers die in 2019-2020 arbeidsongeschikt werden (voorzienbaar) nooit een premievrijstelling te bieden, nu een eventuele WIA-uitkering steeds pas na 1 januari 2021 zou worden verstrekt. Die werknemers zaten in die periode immers nog in de tweejaarswachttijd voor de WIA. Daarom was niet onzeker of zij in 2019-2020 een WIA-uitkering zouden ontvangen en liep SPNG voor deze werknemers in die periode geen risico bij genoemde uitleg. Dit terwijl Itsme, naar zij heeft gesteld en het hof in rov. 5.10 ook heeft onderkend, wel premies betaalde voor dit risico over 2019-2020 en die premiebetaling niet aansluit bij de aard van een risicoverzekering.

De derde paragraaf (p. 5) richt zich tegen de overweging dat het risico in dit geval is dat een werknemer tijdens het deelnemerschap ten minste 35% arbeidsongeschikt wordt en een WIA-uitkering gaat ontvangen (of de betrokken werknemers ten minste zo lang arbeidsongeschikt zouden zijn dat zij aanspraak zouden krijgen op een WIA-uitkering). Die beslissing is onjuist althans onbegrijpelijk, omdat dit ‘risico’ voor 2019-2020 geen onzekerheid betreft over de uitkering, dan wel ten aanzien van de vraag wanneer die moet plaatsvinden of tegen welk bedrag. Omdat de wachttijd op grond van de WIA twee jaar is, kon het door het hof bedoelde risico zich in 2019-2020 niet materialiseren. Er is daarom, anders dan het hof heeft beslist, in die jaren geen sprake van een risico in verzekeringstechnische zin dat kon worden gedekt door SPNG. In ieder geval valt niet (zonder meer) in te zien waarom dat anders is. (Voetnoot 7)

Volgens de vierde paragraaf, eerste alinea (p. 6) valt niet in te zien waarom de discussie tussen partijen over het inloop- en uitlooprisico geen ander licht werpt op de uitleg van het Pensioenreglement 2013 en dus verder onbesproken kan blijven, zoals het hof oordeelt in rov. 5.11. De omstandigheden (i) dat in de door het hof in rov. 5.8 gekozen uitleg na de opzegging van de UVO vanaf 1 januari 2021 geen sprake is van een uitlooprisico en (ii) dat Itsme heeft betoogd dat evenmin sprake is van een (door SPNG verzekerd) inlooprisico bij aanvang van de UVO, brengen immers in beginsel mee dat in het licht van het vorenstaande geen risico werd verzekerd over 2019-2020. De door het hof gekozen uitleg leidt dan tot onaannemelijke en met de wettelijke regeling van de verzekeringsovereenkomst strijdige rechtsgevolgen. In ieder geval valt niet zonder meer in te zien waarom dat anders is.

De vierde paragraaf, tweede alinea (p. 6-7) bevat redenen waarom het voorgaande ‘temeer’ geldt. In essentie omdat bij de door het hof in rov. 5.8 gekozen uitleg ongelijke behandeling van de werknemers ontstaat, waarbij geldt dat werknemers die in 2019-2020 al een WIA-uitkering ontvingen wel zijn gedekt. Dat onderscheid moet - naar het hof in rov. 5.13 ook heeft beslist - inderdaad in de door het hof voorgestane uitleg worden toegerekend aan de beëindiging van de UVO, maar niet (zonder meer) valt in te zien waarom de door het hof gekozen uitleg daarom niet zou leiden tot onaannemelijke rechtsgevolgen. Dit onderscheid ontstaat immers niet in de door Itsme verdedigde uitleg, die ook op grond van tekstuele uitleg van art. 21 lid 2 Pensioenreglement 2013 mogelijk is.

In de derde zin van rov. 5.5 stelt het hof vast dat partijen van mening verschillen over de uitleg van art. 21 lid 2 Pensioenreglement 2013. Dit artikel bepaalt waartoe SPNG jegens de (gewezen) deelnemers en gepensioneerden verplicht is. In rov. 5.6 zet het hof de uitlegmaatstaf voor dit art. 21 lid 2 uiteen. Die maatstaf komt neer op de cao-norm. (Voetnoot 8)

Blijkens rov. 5.7-5.8 moet volgens het hof, op basis van de bewoordingen en systematiek van het Pensioenreglement 2013 (art. 21, gelezen in verbinding met art. 3), worden aangenomen dat voorwaarde voor het recht op premievrijstelling is dat de werknemer nog deelnemer is op het moment dat hij in aanmerking komt voor een WIA-uitkering en dat daarvoor niet voldoende is dat arbeidsongeschiktheid tijdens het deelnemerschap is ontstaan.

Daarop laat het hof volgen, in rov. 5.9, dat anders dan Itsme lijkt te betogen geen aanleiding bestaat alsnog tot een andere uitleg van het Pensioenreglement 2013 te komen op de grond dat deze uitkomst tot een onaannemelijk rechtsgevolg zou leiden (omdat, kort gezegd, daardoor de drie betrokken werknemers van Itsme (Voetnoot 11) geen aanspraak hebben op premievrijstelling bij ingang van de WIA-uitkering). Het hof bespreekt daartoe achtereenvolgens de door Itsme in dit verband gestelde omstandigheden.

In rov. 5.10 wijst het hof op de eerste door Itsme genoemde omstandigheid. Te weten dat Itsme in 2019-2020 verzekeringspremies heeft betaald, dat deze ruimschoots toereikend zijn voor premiebetaling voor de drie betrokken werknemers en dat verval of het ontbreken van dekking na afloop van de UVO van reeds ingetreden gezondheidsrisico’s in 2019-2020 niet aansluit bij de aard van de risicoverzekering.

M.i. verwerpt het hof deze argumenten van Itsme reeds in de eerste twee zinnen van rov. 5.11. In de UVO heeft SPNG zich tegenover Itsme verplicht tot naleving van het Pensioenreglement 2013 en tot uitvoering van dit reglement voor de deelnemer (eerste zin). Dit brengt mee dat de hier door Itsme gebezigde argumenten (dus als bedoeld onder 3.4.5 hiervoor), verband houdende met de inhoud en uitvoering van de UVO, geen gewicht in de schaal kunnen leggen bij de uitleg van het Pensioenreglement 2013 (tweede zin).

In de laatste zin van rov. 5.11 wijst het hof nog op de discussie tussen partijen over de relatie tussen inloop- en uitlooprisico en over de omvang van de betaalde premies. Deze discussie kan volgens het hof verder onbesproken blijven, omdat deze gezien het reeds overwogene geen ander licht werpt op de uitleg van het Pensioenreglement 2013.

In rov. 5.12 wendt het hof zich tot een volgend argument van Itsme. Erop neerkomend dat uit het standpunt van SPNG zou voortvloeien dat de tijdens het deelnemerschap ziek geworden werknemers onderling verschillend worden behandeld, wat niet toelaatbaar is. In rov. 5.13 bestempelt het hof dit argument als ondeugdelijk. In essentie omdat uit art. 21 lid 2 Pensioenreglement 2013 geen verboden onderscheid tussen arbeidsongeschikte werknemers volgt, terwijl het onderscheid waarop Itsme doelt moet worden toegerekend aan de beëindiging van de UVO en het voor haar rekening komt dat, naar zij heeft gesteld (en SPNG heeft betwist), het onmogelijk was de drie betrokken werknemers elders te verzekeren.

Al in de eerste twee zinnen van rov. 5.11 verwerpt het hof de in rov. 5.10 samengevatte argumenten van Itsme over de onaannemelijke rechtsgevolgen waartoe ‘s hofs uitleg zou leiden. Zie onder 3.4.6 hiervoor. Het oordeel in die eerste twee zinnen, dat genoemde verwerping zelfstandig draagt, wordt in cassatie niet bestreden. De pijlen die in het subonderdeel worden gericht op rov. 5.11 betreffen enkel het vervolg vanaf “Bovendien” (de derde zin). In dit vervolg wijdt het hof ten overvloede nog overwegingen aan het betoog van Itsme dat SPNG geen risico heeft gelopen voor gezondheidsrisico’s in 2019-2020, en aan de discussie tussen partijen over de relatie tussen het inloop- en uitlooprisico en over de omvang van de premies. Welk(e) betoog en discussie te herleiden zijn tot genoemde argumenten.

Daarin veronderstelt Itsme dat, nu de drie betrokken werknemers die in 2019-2020 arbeidsongeschikt werden in die periode nog in de vaste tweejaarwachttijd op grond van de WIA voor een WIA-uitkering zaten (“de wachttijd voor de Wia (van twee jaar)”), (Voetnoot 12) een eventuele WIA-uitkering steeds pas na 1 januari 2021 (Voetnoot 13) zou worden verstrekt. Dáárom was niet onzeker of zij in 2019-2020 een WIA-uitkering zouden ontvangen en liep SPNG in die periode ter zake dus geen risico, aldus Itsme. (Voetnoot 14)

Het hof denkt anders hierover, blijkens de derde t/m voorlaatste zin van rov. 5.11 van het arrest. Zie onder 3.4.7 hiervoor. Daarin brengt het hof immers tot uitdrukking dat achteraf bezien het verzekerde risico zich ten aanzien van de drie betrokken werknemers niet heeft verwezenlijkt, doordat bij het einde van de UVO hun wachttijd voor de WIA-uitkering nog niet was verstreken, maar dat dit onverlet laat dat SPNG in 2019-2020 wel risico liep ten aanzien van deze werknemers, gezien de mogelijkheid dat door (een of meer van) “de betrokken werknemers” bij ommekomst van een verkorte wachttijd binnen die periode aanspraak werd verkregen op een WIA-uitkering.

Aldus gaat het hof ervan uit dat de wachttijd op grond van de WIA voor een WIA-uitkering onder omstandigheden ook (veel) korter kan zijn dan twee jaar, dus niet altijd (ten minste) die periode bedraagt. (Voetnoot 15) Het lijdt geen twijfel dat dit rechtsoordeel (ook) voor 2019-2020 juist is, mede gezien art. 23 lid 6 WIA. (Voetnoot 16) Hieruit volgt dat de opvatting van Itsme over de wachttijd op grond van de WIA voor een WIA-uitkering, die zij ten grondslag legt aan klachten in de tweede paragraaf, geen steun vindt in het recht. Daarmee ontvalt reeds de bodem aan deze paragraaf. (Voetnoot 17) Ik lees daarin geen rechts- of motiveringsklacht die, bij deze stand van zaken, nog weer nadere behandeling behoeft. (Voetnoot 18)

Voor zover Itsme hier ten strijde trekt tegen de vierde zin van rov. 5.11 van het arrest, strandt dit erop dat het hof daar slechts herhaalt wat in dit geval het verzekerde risico is zonder dit toe te spitsen op 2019-2020 en de drie betrokken werknemers. (Voetnoot 22) Onmiskenbaar betrof dit verzekerde risico een onzekerheid bij het aangaan van de UVO. (Voetnoot 23) Want toen was onduidelijk of, en zo ja in hoeverre, werknemers van Itsme tijdens het deelnemerschap ten minste 35% arbeidsongeschikt zouden raken én een WIA-uitkering zouden gaan ontvangen. Wat Itsme aanvoert in de derde paragraaf is toegespitst op 2019-2020/de drie betrokken werknemers en rechtvaardigt niet de conclusie dat ‘s hofs overweging in die vierde zin onjuist of onbegrijpelijk is.

Voor zover Itsme hier met een rechtsklacht ten strijde trekt tegen de voorlaatste zin van rov. 5.11, strandt dit in het voetspoor van de tweede paragraaf. Zie onder 3.5-3.7.4 hiervoor. Naar daaruit onder meer volgt (nog los van het ‘geen belang’-punt), vindt de door Itsme voorgestane opvatting over de wachttijd op grond van de WIA voor een WIA-uitkering (Voetnoot 24) geen steun in het recht. Daarmee ontvalt ook de bodem aan de voortbouwstelling van Itsme dat er daarom, anders dan het hof beslist, in 2019-2020 geen sprake was van een risico in verzekeringstechnische zin dat kon worden gedekt door SPNG. De motiveringsklacht ter zake, die uitgaat van onbegrijpelijkheid, (Voetnoot 25) treft hetzelfde lot. Voor zover deze klacht gericht is tegen ‘s hofs rechtsoordeel inzake de wachttijd op grond van de WIA, geldt dat dit niet kan. (Voetnoot 26) Voor het overige geldt dat deze klacht, die op geen enkele wijze is uitgewerkt, niet voldoet aan de eisen van art. 407 lid 2, aanhef en sub d Rv.

Voor zover Itsme hier nog veronderstelt dat naar ‘s hofs oordeel SPNG het door het hof bedoelde risico wel heeft gelopen in de periode “tot 2019”, (Voetnoot 27) mist de paragraaf feitelijke grondslag door een onjuiste lezing van het arrest. Naar ‘s hofs oordeel in rov. 5.11 heeft SPNG genoemde risico wel gelopen “in 2019 en 2020” (zie ook de eerste zin van rov. 5.21 en de laatste zin van rov. 5.22).

Deze strandt in het voetspoor van de tweede en derde paragraaf. Zie onder 3.5-3.8.3 hiervoor. Kort en goed: wat Itsme hier betoogt, loopt reeds erop vast dat uit de eerste t/m voorlaatste zin van rov. 5.11 van het arrest volgt dat ter zake door SPNG wél risico werd verzekerd over 2019-2020, welk oordeel van het hof door Itsme zonder vrucht is bestreden in die tweede en derde paragraaf. Dit bezegelt al het lot van dit betoog. En behoeft geen verdere toelichting.

Het daarin aangesneden thema, neerkomend op ongelijke behandeling van tijdens het deelnemerschap ziek geworden werknemers, adresseert het hof in rov. 5.12-5.13 van het arrest.

Ik lees niet in deze alinea, laat staan met inachtneming van de eisen van art. 407 lid 2, aanhef en sub d Rv, dat het hof in rov. 5.12-5.13 het argument van Itsme ter zake onjuist/onvolledig zou hebben weergegeven.

Voor zover Itsme hier aanvoert dat het hof gezien dit argument kon komen tot een andere uitleg van art. 21 lid 2 Pensioenreglement 2013 (meer precies: tot een uitleg als voorgestaan door Itsme), (Voetnoot 28) geldt dat dit ‘s hofs uitleg nog niet onjuist of onbegrijpelijk maakt. (Voetnoot 29)

Verder valt ook niet in te zien waarom dit argument de conclusie rechtvaardigt dat ‘s hofs uitleg tot een onaannemelijk rechtsgevolg leidt. Blijkens rov. 5.12-5.13 veronderstelt Itsme daarmee (naar het hof verstaat) dat in de door SPNG voorgestane uitleg, die het hof volgt, art. 21 lid 2 Pensioenreglement 2013 zelf een verboden onderscheid maakt tussen arbeidsongeschikte werknemers. De verwerping door het hof in rov. 5.13 van deze veronderstelling (Voetnoot 30) is goed te volgen. Ik wijs in dit verband mede op de tekst en systematiek van het Pensioenreglement 2013 (art. 21, gelezen in verbinding met art. 3), waarover ook rov. 5.5-5.8, alsmede op 3.4.3 hiervoor. Hetzelfde geldt voor diens daarop aansluitende vaststelling aldaar dat het door Itsme bedoelde onderscheid (Voetnoot 31) herleid moet worden naar iets anders dan enkel dit art. 21 lid 2, te weten de omstandigheid dat Itsme de UVO heeft beëindigd. Dát is de veroorzaker van dit onderscheid, niet dit art. 21 lid 2. Goed te volgen is ook ‘s hofs afsluitende overweging dat in het voorgaande geen verandering komt door de onmogelijkheid de drie betrokken werknemers elders te verzekeren (als gesteld door Itsme en betwist door SPNG), nu deze omstandigheid voor Itsme’s rekening komt. Met dit art. 21 lid 2 heeft dat niet van doen. Kortom: die verwerping, vaststelling en overweging zijn onjuist noch onbegrijpelijk.

Daarmee valt het doek voor de klachten in deze alinea.

Wat Itsme hier aanvoert, komt neer op een herhaling van zetten en deelt in het lot van haar hiervoor behandelde klachten. Zie onder 3.5-3.10.5 hiervoor. Dit behoeft geen verdere toelichting.

Voor zover in de laatste zin (“Die uitleg ligt bovendien voor de hand”, etc.) nog een nieuwe klacht besloten zou liggen, baat deze Itsme evenmin. Wat in de daar genoemde vindplaats (Voetnoot 32) staat, dekt het hof al af met rov. 5.5-5.11 van het arrest. Zie mede onder 3.7-3.7.4 hiervoor inzake rov. 5.11. Het is niet onbegrijpelijk dat het hof daarin geen te onderscheiden stelling leest als bedoeld in rov. 5.9 die nog weer nadere behandeling behoefde.

Het gaat hier, als gezegd, om een algemene klacht ter inleiding. Zie onder 3.2.1 hiervoor. Deze algemene klacht behoeft geen verdere behandeling, gegeven het stranden van de hiervoor behandelde klachten van Itsme waarmee deze algemene klacht is uitgewerkt. Zie onder 3.5-3.11.2 hiervoor.

De eerste alinea (p. 7-8) richt zich tegen de voorlaatste zin van rov. 5.21 van het arrest, specifiek “waarbij nog komt dat Itsme als professionele partij eens te meer moet hebben geacht de implicaties van deze bepaling te hebben begrepen”. Dit geciteerde oordeel is onjuist voor zover dit mede dragend is voor ‘s hofs beslissing in rov. 5.21 dat, in de woorden van het subonderdeel, “ook de grondslag dat SPNG geen risico heeft gelopen in 2019 en 2020, geen succes heeft”. Zoals het hof in rov. 5.6 onderkent, komt het bij de uitleg van het Pensioenreglement 2013 immers aan op de betekenis die naar objectieve maatstaven volgt uit de bewoordingen waarin de regels zijn gesteld. Het hof stelt echter niet vast dat de omstandigheid dat Itsme als professionele partij de implicatie van art. 21 Pensioenreglement 2013 geacht moet worden te hebben begrepen, naar objectieve maatstaven volgt uit de bewoordingen van het Pensioenreglement 2013. Daarom kon het hof die omstandigheid in beginsel niet meewegen bij zijn uitleg van het Pensioenreglement 2013.

De daarin vervatte klacht strandt op een gebrek aan feitelijke grondslag door een onjuiste lezing van het arrest.

In rov. 5.21 verwerpt het hof de in rov. 5.20 weergegeven stelling van Itsme. Het is zonneklaar dat het hof met het bestreden oordeel doelt op het in rov. 5.20 bedoelde beroep van Itsme op de informatie- en waarschuwingsplicht van SPNG, niet op de daarvan te onderscheiden uitleg van het Pensioenreglement 2013, in het bijzonder art. 21 lid 2 daarvan (die uitlegexercitie heeft het hof al afgerond als het is beland bij rov. 5.20-5.21). Dit vindt tevens bevestiging in de laatste zin van rov. 5.21, waar het hof oordeelt: “Ook deze grondslag heeft dus geen succes” (daarmee doelend dus op die informatie- en waarschuwingsplicht, niet op die uitleg).

De daarin vervatte klacht loopt eveneens vast.

Voor zover de klacht voortbouwt op die in de eerste alinea, deelt de klacht in het lot daarvan. Zie onder 3.19-3.19.3 hiervoor.

Voor zover de klacht voortbouwt op subonderdeel 2.1, deelt de klacht in het lot daarvan. Zie onder 3.2-3.13 hiervoor.

Voor zover de klacht los daarvan veronderstelt dat volgens het hof in de door hem gekozen uitleg de UVO (een verzekeringsovereenkomst, waarvoor Itsme premie betaalde) in 2019-2020 geen risico dekte, strandt de klacht op een gebrek aan feitelijke grondslag door een onjuiste lezing van het arrest. Zie onder 3.7-3.12.1 hiervoor.