Rechtbank Noord-Holland, eerste aanleg - meervoudig strafrecht overig

Redengevende feiten en omstandigheden

De rechtbank komt tot bewezenverklaring van de onder 1, 2, 3 en 4 ten laste gelegde feiten op grond van de bewijsmiddelen die in de bijlage bij dit vonnis zijn vervat.

Algemene bewijsoverweging

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (hierna: NVWA) en de politie hebben op verschillende momenten in de tijd controles uitgevoerd op en rondom de boerderij van de verdachte en haar partner ( [medeverdachte] ) in Grootschermer waar zij verschillende dieren hielden en op een weiland in Wervershoof waar zij Schotse Hooglanders hielden. Tijdens deze controles zijn verschillende overtredingen van de Wet dieren geconstateerd en geverbaliseerd.

De verdachte heeft aangevoerd dat de processen-verbaal die zich in het dossier bevinden onjuistheden bevatten, dat de rapporteurs niet de waarheid spreken, dat de situatie telkens suggestief wordt weergegeven en dat de foto’s in het dossier zijn gemanipuleerd.

De rechtbank overweegt dat het dossier hiervoor geen enkele aanwijzing bevat. Voor zover de verdachte met dit verweer heeft bedoeld dat de processen-verbaal niet voor het bewijs mogen worden gebruikt, wordt dit verweer dan ook verworpen.

Gelet op het aantal ten laste gelegde feiten en de verschillende periodes zal de rechtbank in chronologische volgorde per feit aan de hand van de aanwezige bewijsmiddelen beoordelen of daarvoor wettig en overtuigend bewijs aanwezig is.

Bewijsoverweging ten aanzien van feit 1

Onthouden nodige zorg aan alpaca’s, konijnen, kippen, eenden, paarden en een stier (Schotse Hooglander) in de periode van 17 juli 2019 tot en met 18 december 2019.

Feiten en omstandigheden

De rechtbank stelt op grond van de inhoud van de bewijsmiddelen het volgende vast. De verdachte heeft in de periode van 17 juli tot en met 18 december 2019 in Grootschermer alpaca’s, konijnen, kippen, eenden en paarden gehouden. Er zijn in deze periodes meerdere controles geweest door de NVWA en de dierenpolitie. Tijdens deze controles hebben verbalisanten geconstateerd dat de dieren geen of te weinig voer en/of water hadden en geen schone en droge leefomgeving hadden. Een aantal dieren was te mager. De hokken van de eenden, kippen en konijnen boden niet voldoende beschutting tegen weersinvloeden. Het weiland van de alpaca’s en paarden was drassig en modderig en de dieren zakten weg met hun hoeven. Er was ook daar onvoldoende beschutting. Verder lagen er verschillende scherpe voorwerpen in het weiland waar de alpaca’s, kippen en eenden liepen.

De verdachte hield ook een kudde Schotse Hooglanders op een weiland in Wervershoof. In de periode van september tot december 2019 hebben meerdere personen aan de verdachte laten weten dat een stier uit de kudde erg mank liep. Op 18 december 2019 hebben de politie en de NVWA in aanwezigheid van een dierenarts ter plaatse een controle verricht. De dierenarts heeft geconstateerd dat de Schotse Hooglander een ontwrichte heup had. Het dier moest ter plaatse geëuthanaseerd worden.

Verweer verdachte

De verdachte heeft aangevoerd dat de kippen en eenden in deze periode weliswaar minder aandacht kregen, omdat zij zelf toen niet op de boerderij mocht verblijven, maar de verdachte heeft ontkend dat de dieren onvoldoende water en voer kregen. Volgens de verdachte kregen de kippen en de konijnen één keer per dag voer, omdat de dieren buiten ook zelf eten moesten en konden vinden. De dieren konden uit de sloot drinken. De paarden en alpaca’s konden in het weiland beschutting vinden in de trailer en bij diverse struiken.

De Schotse Hooglander kon niet goed door de door verdachte ingeschakelde dierenarts worden onderzocht omdat hij steeds wegliep. Het dier at en dronk nog, liep nog en kon ook rennen. De dierenarts die op 18 december 2019 aanwezig was heeft op zeven meter afstand geconstateerd dat de Schotse Hooglander een ontwrichte heup had. Deze constatering was onjuist en de beslissing tot euthanasie was volgens de verdachte dan ook een onterechte beslissing.

Oordeel rechtbank

Uit het verweer van de verdachte volgt dat zij het niet eens is met de conclusie van de verbalisanten dat zij aan de alpaca’s, konijnen, kippen, eenden, paarden en de Schotse Hooglander de nodige zorg heeft onthouden. De rechtbank concludeert echter dat uit de bevindingen van de NVWA en de dierenpolitie die op verschillende momenten tussen juli 2019 en december 2019 controles in Grootschermer hebben uitgevoerd volgt dat de dieren niet de zorg kregen die zij redelijkerwijs behoeven, als bedoeld in de Wet dieren.

Uit deze bevindingen volgt immers dat de alpaca’s, Vlaamse reuzen, kippen en paarden tijdens de controles niet konden beschikken over een schone en gezonde leefruimte en onvoldoende eten en water kregen.

Ten aanzien van de kreupele Schotse Hooglander stelt de rechtbank op grond van de bewijsmiddelen vast dat een omwonende al vanaf september 2019 aan de verdachte liet weten dat de stier mank liep en dat de verdachte op 14 december 2019 aan de verbalisant bevestigt dat de stier al enkele weken mank liep, waaruit volgt dat zij hiervan al geruime tijd op de hoogte was. Nu niet is gebleken dat de Schotse Hooglander in de periode van september tot en met 18 december 2019 (medisch) onderzocht en/of behandeld is, is aan dit dier in die periode de nodige verzorging onthouden, door de stier niet tijdig de juiste medische zorg te verlenen.

Naar het oordeel van de rechtbank kan niet worden vastgesteld dat aan de eenden de nodige zorg is onthouden, nu het dossier hierover alleen een proces-verbaal van 5 december 2019 bevat waarin, kort samengevat, beschreven wordt dat de eenden er vies uitzagen. Dit is naar het oordeel van de rechtbank onvoldoende om te kunnen vaststellen dat de verdachte aan de eenden de nodige verzorging heeft onthouden. De verdachte wordt daarom van dit onderdeel van de tenlastelegging vrijgesproken.

Bewijsoverweging ten aanzien van feit 2

Onthouden van zorg aan 20 Schotse Hooglanders en 4 paarden in de periode van 13 tot en met 19 februari 2020.

Feiten en omstandigheden

De rechtbank stelt op grond van de inhoud van de bewijsmiddelen het volgende vast. Op 13, 17 en 19 februari 2020 hebben de NVWA en de dierenpolitie controles uitgevoerd ten aanzien van de door de verdachte gehouden Schotse Hooglanders en paarden. De 20 Schotse Hooglanders stonden op een weiland in Wervershoof. Tijdens de controles op 13 en 17 februari 2020 werd gezien dat het weiland drassig en modderig was en dat er geen schuilmogelijkheden waren. Ze konden nergens droog staan. Meer dan de helft van de Schotse Hooglanders was zeer mager. De dieren hadden geen voer. De NVWA heeft op 17 februari 2020 aangegeven dat de Schotse Hooglanders naar een andere geschikte locatie moesten worden gebracht. De verdachte heeft vervolgens 12 van de Schotse Hooglanders verplaatst naar het weiland bij haar woning in Grootschermer. Bij een controle op 19 februari 2020 is geconstateerd dat ook dit weiland in Grootschermer kaal, nat en modderig was. De Schotse Hooglanders hadden wederom geen voer. Op dit weiland liepen ook vier paarden. De benen en staarten van de paarden zaten onder de modder. De paarden hadden geen vrije toegang tot de (beschutting van de) stal.

Verweer verdachte

De verdachte heeft aangevoerd dat zij op een natuurlijke manier dieren hield. De Schotse Hooglander is een sober ras is, dat zichzelf goed kan redden in de winter. De dieren zijn gewend om hun eigen eten bij elkaar te zoeken. Het gras begon al weer wat te groeien in februari 2020. Aan het einde van de winter vallen de dieren altijd af en in de zomer komen ze weer aan. De Schotse Hooglanders werden bijgevoerd met een beetje hooi en kuilgras. Als aan de dieren te veel kuilgras wordt gevoerd, krijgen ze last van diarree. De Schotse Hooglanders vinden het niet vervelend om in de modder te staan, maar ze hadden een mogelijkheid om wat droger te staan. Ze konden op de betonnen plaat staan of achter de bomen. Ook op de dijk was de grond droger.

De paarden waren het gewend om met koud weer buiten te staan. Als de paarden op het moment van de controle modderig waren, was dit een momentopname. De paarden hadden wel beschutting als ze buiten stonden. Ze hadden niet altijd toegang tot de stal.

Oordeel rechtbank

Uit het verweer leidt de rechtbank af dat de verdachte een andere opvatting heeft over het verlenen van zorg aan de Schotse Hooglanders dan de eisen die de Wet Dieren hieraan stelt. De verdachte heeft de Schotse Hooglanders naar het oordeel van de rechtbank bewust in ontoereikende omstandigheden laten leven en niet of onvoldoende bijgevoerd. Gelet op de bewijsmiddelen, waaronder de veterinaire verklaring dat de dieren te mager waren en een langzame hongerdood zouden sterven als ze niet zouden worden bijgevoerd, acht de rechtbank dit feit ten aanzien van de Schotse Hooglanders wettig en overtuigend bewezen, aangezien de dieren zowel op het weiland in Wervershoof als in Grootschermer niet de beschikking hadden over een droge en schone ligplaats en niet de beschikking hadden over een toereikende hoeveelheid voer.

De verdachte heeft erkend dat de paarden in een drassig weiland liepen en geen onbeperkte mogelijkheid hadden om naar de stal te gaan, zoals ook volgt uit de bevindingen van de verbalisanten. De rechtbank acht daarom bewezen dat de verdachte ook de nodige zorg aan de paarden heeft onthouden, omdat de paarden niet de beschikking hadden over een droge en schone ligplaats. Naar het oordeel van de rechtbank kan echter niet worden vastgesteld dat de paarden te weinig voer hadden. De verdachte wordt daarom van dit onderdeel van de tenlastelegging vrijgesproken.

Bewijsoverweging ten aanzien van feit 3

Onthouden van zorg aan 16 Schotse Hooglanders in de periode van 21 januari 2021 tot en met 13 januari 2022.

Feiten en omstandigheden

De rechtbank stelt op grond van de inhoud van de bewijsmiddelen het volgende vast. Op 21 januari 2021 heeft de NVWA een controle uitgevoerd op het weiland in Wervershoof, waar 15 Schotse Hooglanders stonden. De Schotse Hooglanders werden in dezelfde omstandigheden aangetroffen als tijdens de controles van 13 en 17 februari 2020: het weiland was kaal, drassig en modderig was en er was geen schuilmogelijkheid. De dieren konden nergens droog staan en hadden geen eten en water. Op 27 januari, 10 en 12 februari 2021 hebben hercontroles plaatsgevonden. De situatie was nog hetzelfde. Weliswaar is op enig moment kuilvoer en water verstrekt door de verdachte, maar dit bleek onvoldoende. Uit de verklaring van de dierenarts van 10 februari 2021 volgt dat de voedingsconditie van de Schotse Hooglanders matig tot slecht was en dat sprake was van het onthouden van de nodige zorg.

De Schotse Hooglanders zijn op enig moment naar het weiland bij de boerderij in Grootschermer gebracht.

Tijdens een controle op 13 januari 2022 in Grootschermer zijn zes kadavers van Schotse Hooglanders aangetroffen. De tien levende Schotse Hooglanders stonden met hun poten in een dikke laag drab die bestond uit modder, urine en stront. De vacht van de Schotse Hooglanders was van onderen en aan de zijkant vies en modderig. De dieren waren zeer mager. De dierenarts heeft geconstateerd dat de dieren geen bespiering meer hadden, een slechte pensvulling hadden en honger hebben geleden. Drie van de tien levende Schotse Hooglanders waren er zo slecht aan toe, dat ze ter plekke geëuthanaseerd moesten worden.

Verweer van de verdachte

De verdachte heeft verklaard dat er de middag vóór de controle op 13 januari 2022, nog niets met de Schotse Hooglanders aan de hand was. Volgens de verdachte zijn de Schotse Hooglanders overleden aan botulisme, in combinatie met het door de NVWA geadviseerde kuilgras dat aan de dieren moest worden gegeven. Botulisme zorgt voor een snelle spierafbraak. Aangezien de dieren niet zijn overleden door het onthouden van zorg maar door botulisme, moet zij van dit feit worden vrijgesproken.

Oordeel rechtbank

De rechtbank acht de stelling van de verdachte dat er de middag vóór de controle van 13 januari 2022 nog niets met de Schotse Hooglanders aan de hand was, ongeloofwaardig. Uit de verklaringen van NVWA inspecteur [naam 1] en dierenarts [naam 2] volgt dat de dieren al langer dood waren. Het moet voor de verdachte al langere tijd duidelijk zijn geweest dat de dieren fysiek achteruit gingen. De nog levende dieren waren zeer mager en verzwakt. Dat er bij één van de dieren botulisme is vastgesteld, doet daar niet aan af. De verdachte was samen met [medeverdachte] de houder van de dieren en had aan deze dieren de benodigde zorg moeten verlenen, door te allen tijde te zorgen voor een droge en schone verblijfplaats en voldoende eten en water en de dieren te voorzien van de juiste medische verzorging. De rechtbank acht dan ook wettig en overtuigend bewezen dat de verdachte samen met [medeverdachte] de nodige zorg aan de dieren heeft onthouden.

Partiële vrijspraak ten aanzien van feit 4

Onthouden van zorg aan 2 hangbuikzwijnen in de periode van 13 tot en met 25 januari 2022.

De rechtbank is van oordeel dat de verdachte moet worden vrijgesproken van het onder 4 ten laste gelegde onthouden van zorg aan twee hangbuikzwijnen in de periode van 13 tot en met 25 januari 2022. Tijdens de controle op 25 januari 2022 is weliswaar geconstateerd dat het terrein en het hok modderig en rommelig waren, maar deze onvolkomenheden acht de rechtbank gelet op de criteria geformuleerd in de wet Dieren onvoldoende voor het bewijs dat tijdens de tenlastegelegde periode aan deze dieren de nodige zorg is onthouden.

Bewijsoverweging ten aanzien van feit 4

Onthouden van zorg aan 4 alpaca’s en 5 paarden in de periode van 13 tot en met 25 januari 2022.

Feiten en omstandigheden

De rechtbank stelt op grond van de inhoud van de bewijsmiddelen het volgende vast. Tijdens de hiervoor genoemde controle van 13 januari 2022 zijn in de schuur vijf vieze en modderige paarden aangetroffen. In een hok stonden vier alpaca’s. Dit hok was te klein en lag vol met uitwerpselen.

Op 25 januari 2022 heeft een nieuwe controle plaatsgevonden. Uit deze controle bleek dat de paarden nog steeds niet droog konden staan. Zowel binnen als buiten stonden zij in de modder. De stalruimte was te klein. Om in het weiland te komen, moesten de paarden over een pad vol met rommel en het weiland lag vol puin. Een van de paarden had een gat in zijn hoef. De onderkant en buitenkant van de hoeven van de andere paarden waren volgens de dierenarts ook slecht verzorgd. Bij drie van de paarden was sprake van een slechte gebitsverzorging.

In het buitenverblijf van de alpaca’s lag mest en urine en er lagen veel voorwerpen waaraan de dieren zich konden verwonden. Het binnenverblijf was niet schoon en er was geen schone en droge ligplaats. Zowel het binnen- als het buitenverblijf was te klein voor vier alpaca’s.

Verweer van de verdachte

De verdachte heeft betwist dat de dieren onvoldoende ruimte hadden. Het paard met het hoefprobleem werd door een dierenarts behandeld. Uit de verklaringen van hoefsmid [naam 3] volgt dat de hoeven van de paarden goed verzorgd waren. Het alpacaverblijf was relatief schoon. De paarden en alpaca’s werden goed verzorgd.

Oordeel rechtbank

De rechtbank overweegt dat een toereikende huisvesting onder voldoende hygiënische omstandigheden één van de basiseisen is voor de verzorging van dieren. Op basis van de processen-verbaal in combinatie met de foto’s van de aangetroffen situatie, stelt de rechtbank vast dat de alpaca’s en paarden geen geschikt schoon en droog verblijf hadden en dat zij in hun bewegingsvrijheid werden beperkt. Uit de dierenartsverklaringen volgt dat alle paarden slecht verzorgde hoeven hadden en dat ook de gebitsverzorging te wensen overliet. De bezoeken van hoefsmid [naam 3] , waar de verdachte in haar verweer op doelt, dateren van de periode na de tenlastegelegde feiten. Gelet op het voorgaande is door de verdachte en [medeverdachte] (die ook houder van de dieren was en hen verzorgde op aanwijzing van verdachte) aan de paarden en alpaca’s tijdige en juiste noodzakelijke (medische) zorg onthouden. De rechtbank acht het onder 4 ten laste gelegde feit dan ook wettig en overtuigend bewezen.